تحليل تاريخي مؤلفه‌هاي اصلاح جامعه در ديوان داراشكوه

چالش اساسي براي حاكميت مسلمان گوركاني، ايجاد سازگاري اجتماعي در جامعۀ تحت ‌حاكميت خويش بود. در اين ميان داراشكوه به عنوان يك شاهزاده، از جمله افرادي است كه چنين تفكري را از طريق ايده‌هاي وحدت ‌طلبانه‌ اي از اديان اسلام و هندوئيسم، و با تكيه بر اشعار فارسي پرورش و ارائه داد. زبان و ادبيات فارسي همواره به عنوان يكي از عوامل انتقال ‌دهندۀ مفاهيم اخلاق اسلامي در شبه قارۀ هند ايفاي نقش كرده‌است. ازاين ‌رو شعراي فارسي زبان در دربار سلاطين مسلمان هند، در تقويت رويكردهاي اسلامي در شبه قاره هند نقش به ‌سزايي داشته‌ اند. چنان كه داراشكوه، در تقويت اخلاق اسلامي كوشيد و آن را در اشعار خويش متبلور نمود. اين پژوهش بر آن است تا به اين مسأله بپردازد كه داراشكوه كدام شيوه ‌هاي اخلاقي را به ‌منظور ترميم اخلاق اجتماعي و اصلاح جامعه با رويكرد اسلامي ارائه كرده‌است. در پاسخ به سؤال مذكور اين مدعا كه داراشكوه با طرح محوريت استاد و عشق متصوفانه، در صدد گسترش و ترميم اخلاق اسلامي در جامعه شبه قاره برآمد، مورد بررسي قرار گرفته‌ است. دستيابي به اين مطلب كه داراشكوه به طرح شاخص ‌هاي اخلاق اسلامي در حوزه فردي و اجتماعي پرداخت و با اتخاذ تفكر صلح‌ كل در اشعار خويش، امكان ارتقاي رفتار مخاطبان خود (خواص و عوام) را در شبه قارۀ هند فراهم نمود، از جمله دستاورد اين نوشتار به‌شمار مي‌ رود. اين پژوهش با تكيه بر اشعار داراشكوه، آثار موجود از آن و تحقيقات صورت ‌گرفته در اين‌ باره، به تحليل تاريخي مؤلفه ‌هاي اصلاح جامعه در ديوان داراشكوه پرداخته‌ است.