تأثير محرك‌هاي نانو فلزي بر توليد برخي متابوليت‌هاي ثانويه در كشت ريشه‌هاي مويين گياه دارويي شيرين‌بيان‌سا (Galega officinalis L.)

هدف: گياه شيرين‌بيان‌سا (Galega officinalis L.) از خانواده لگومينوز است كه در درمان ديابت از آن استفاده مي‌شود. كشت ريشه‌هاي مويين سيستم ارزشمندي جهت توليد متابوليت‌هاي ثانويه در مقياس وسيع است. كاربرد محرك‌ها در كشت بافت و سلول گياهي، يكي از ابزارهاي زيست‌فناورانه كارآمد براي القاء بيوسنتز و تجمع متابوليت‌هاي ثانويه است. اين تحقيق با هدف بررسي تاثير نانو ذرات آهن، نقره و سيليكون بر محتواي گالگين در كشت ريشه‌هاي مويين گياه G. officinalis انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق القاي ريشه‌هاي مويين در ريزنمونه‌هاي برگ، كوتيلدون و هيپوكوتيل G. officinalis با استفاده از سويه A4 باكتري Rhizobium rhizogenes انجام و تأثير غلظت‌هاي مختلف نانو محرك‌هاي نقره، سيليكون و اكسيد آهن بر رشد ريشه و محتواي گالگين، فنول و فلاونوئيد كل ريشه‌هاي مويين بررسي شد. نتايج: نتايج حاصل از تلقيح ريزنمونه‌هاي مختلف گياه G. officinalis با سويه A4 نشان داد كه بيشترين ميزان القاي ريشه در ريزنمونه‌هاي برگ با ميانگين پنج ريشه در هر ريزنمونه به دست آمد. در بين ريشه‌هاي مويين تيمار شده با محرك، بيشترين ميزان رشد ريشه متعلق به تيمار 50 و 100 ميلي‌گرم در ليتر نانو ذرات سيليكون به مدت 72 ساعت بود. كاربرد تمامي سطوح محرك‌هاي نقره، آهن و سيليكون به مدت 36 ساعت منجر به افزايش معني‌دار ميزان فنول كل ريشه‌هاي مويين شد به طوري كه بيشترين ميزان فنل كل در تيمار ريشه‌ها با غلظت 100 ميلي‌گرم در ليتر نانو ذرات سيليكون به مدت 36 ساعت و با ميانگين 3.09 ميلي‌گرم بر گرم به دست آمد. همچنين بر اساس نتايج، بيشترين ميزان فلاونوئيد كل در غلظت 200 ميلي‌گرم در ليتر نانو اكسيد آهن به مدت 36 ساعت و بيشترين ميزان محتواي گالگين در تيمار ريشه‌ها با 10 و 20 ميلي‌گرم در ليتر نانو ذرات نقره و 100 ميلي‌گرم در ليتر نانو ذرات سيليكون به مدت 36 ساعت به‌دست آمد.  نتيجه‌گيري: نوع و غلظت مناسب نانو محرك عامل مؤثري در ميزان پاسخ ريشه‌هاي مويين به نانو محرك‌ها است. بيشترين عملكرد گالگين (17.55 ميلي‌گرم) در تيمار ريشه‌ها با غلظت 50 ميلي‌گرم در ليتر نانو ذرات سيليكون به مدت 72 ساعت به‌دست آمد. اين امر را مي‌توان هم به رشد بهتر ريشه‌هاي مويين و هم به محتواي بالاي گالگين در اين غلظت نسبت داد.