نحوه نمايش احساس تعجب در زبان فارسي؛ بر اساس روش تركيبي واژگاني و پيكره‌مدار

نبود مطالعات تخصّصي در زمينه احساس تعجّب به نسبت ديگر احساس‌ها سبب شده تا پژوهش حاضر به بررسي طرح‎واره و مفهوم احساس تعجّب در زبان فارسي از ديدگاه زبان‎شناسي شناختي و پيكره‌اي بپردازد. ازجمله اهداف تعيين‌شده براي نوشتار پيش رو، ترسيم طرح‎واره احساس تعجّب براي زبان فارسي و بررسي ميزان زايايي حوزه‌هاي مبدأ اين احساس است. طرح‎واره احساس نشان ‌مي‌دهد كه احساس تعجّب در زبان فارسي چه ساختاري دارد و چگونه نمايش داده مي‌شود. به‌منظور ترسيم طرح‎واره از رويكرد واژگاني استفاده و واژه‎هاي كليدي احساس تعجّب و تعبيرهاي فرهنگ استعاري ابوالحسن نجفي بررسي شده است. ‎ مطالعه حوزه‌هاي مبدأ نيز با كمك رويكرد پيكره‌بنياد براساس دسته‌بندي كوچش از حوزه‌هاي مبدأ احساس صورت گرفته است و ميزان زايايي تعابير تعجّبي واكاوي شده است. نتايج به‌دست‌آمده نشان از آن داشت كه در طرح‎وارة احساس تعجّب، به‎علّت نبود بخش‌هاي كنترل و بخش فعاليت، احساس تعجّب با ديگر احساس‌ها تاحدودي تفاوت دارد؛ همچنين حوزة «بدن» براي نمايش احساس تعجّب كاربرد فراواني دارد و تمايل به بي‌حركتي و سكون در بيشتر موارد مرتبط با تعجّب به‌روشني به چشم مي‌خورد.