تحليلي بوم‌گرايانه بر واژگاني‎شدن مفاهيم حوزۀ حيوانات اهلي در زبان كردي كرمانجي

كرمانجي، يكي از سه شاخۀ اصلي زبان كردي است كه در تركيه، سوريه، بخش‌هايي از عراق، غرب و شمال شرقي ايران رايج است. پژوهش حاضر با اتّخاذ چارچوب سطوح بازنمايي واژگاني و درنظرگرفتن مفهوم دانش زيست‌بومي، واژگان مرتبط با حوزۀ مفهومي حيوانات اهلي در زبان كردي كرمانجي شمال خراسان را تحليل كرده است. چارچوب اين مطالعه برمبناي «راهنماي گردآوري گويش‌ها براي گنجينۀ گويش‌هاي ايراني» تهيه شده، سپس واژگان مرتبط با اين حوزۀ مفهومي با استفاده از روش مصاحبۀ هدف‎مند گروهي، جمع‌آوري شده و طبق شاخص‌هاي چهارگانۀ واژگاني‎شدن مالت، سلومن و جننري و سطوح پنج‎گانۀ بازنمايي واژگاني برلين، بريدلاو و راون تحليل شدند. نتايج پژوهش نشان‌دهندۀ آن است كه دو عامل «تفاوت در مرزبندي‌هاي متفاوت از يك مفهوم» و «لانه‌گزيني» در واژگاني‎شدن مفاهيم حوزۀ حيوانات اهلي در كرمانجي مؤثّر بوده و موجب ايجاد تمايزهاي قابل‌ توجّهي براساس «جنسيت»، «سن»، «رنگ»، «افعال مرتبط با تولّد و زيست»، «واژگان مرتبط با نگهداري و تيمار حيوانات» و «مشاغل مرتبط» با آنان شده است؛ همچنين عوامل فرهنگي‌اي همچون تجربۀ رويارويي مستقيم و دانش گستردۀ زيست‌بومي درخصوص حيوانات اهلي موجب واژگاني‎شدن مفاهيم مختلف تا سطوح چهار و پنج بازنمايي واژگاني شده است.