رابطه بين ميزان سواد ديجيتال معلمان و ديدگاه آنان نسبت به ميزان كاربردپذيري شبكه آموزشي دانش‌آموز (شاد)

پيشينه و اهداف:  وضعيت جديد ناشي از شيوع ويروس كرونا شرايط بي‌سابقه‌اي بر سيستم آموزشي كشورها تحميل كرد؛ در حالي كه تا قبل از آن در بيشتر مواقع، معلمان در كلاس خود حاضر مي‌شدند و با استفاده از روش‌هاي كلاسيك و به‌طور خاص با روش سخنراني به امر تدريس مي‌پرداختند؛ ولي در حال حاضر با وضعيتي جديد روبرو شده‌اند به‌طوري كه ادامه تحصيل فقط با استفاده از ابزارهاي ارتباطي از راه دور ممكن است و معلمان مجبور هستند به تدريس آنلاين رو بياورند و سبك‌هاي تدريس خود را متناسب با اين فضا تغيير بدهند. لذا در اين شرايط و باتوجه به اهميت استفاده كارآمد معلمان از اين فضا و با توجه به اطلاعات نامعتبر فراوان در فضاي ديجيتال و لزوم داشتن نگاه نقادانه و ارزيابانه به اين فضا، معلمان بايد مهارت مورد نياز متناسب با اين شرايط را داشته باشند، كه اين مهارت را اصطلاحا سواد ديجيتال مي‌ناميم. در ايران وزارت آموزش و پرورش تصميماتي براي جبران اثرات ناشي از تعطيلي مدارس گرفته است كه يكي از اين تصميمات راه‌اندازي «شبكه آموزشي دانش‌آموز» با نام اختصاري شاد است كه از همان ابتدا بحث‌هاي زيادي پيرامون كارايي آن از ديدگاه كاربران مطرح شده است. در اين راستا هدف از انجام اين پژوهش بررسي رابطه بين ميزان سواد ديجيتال معلمان و ديدگاه آنان نسبت به ميزان كاربردپذيري شبكه آموزشي دانش‌آموز (شاد) است.روش‌ها‌: روش تحقيق حاضر از لحاظ هدف از نوع كاربردي و نيز از لحاظ گردآوري اطلاعات از نوع توصيفي-همبستگي بوده است. جامعه آماري اين پژوهش شامل كليه معلمان ابتدايي شهر تربت حيدريه در سال تحصيلي 1399-1400 است كه تعداد آن‌ها  585 نفر است. نمونه آماري با استفاده از فرمول كوكران 232 نفر تعيين شد و همچنين از روش نمونه گيري تصادفي ساده استفاده شد. به‌منظور جمع‌آوري داده‌ها و اطلاعات در رابطه با سواد ديجيتال از پرسشنامه استاندارد سواد ديجيتال اينجي (2012) و در رابطه با كاربردپذيري از مقياس كاربردپذيري سيستم بانگر و همكاران (2009) استفاده شد. اين آزمون شامل 10گويه است. سؤال‌هاي فرد آزمون سؤال‌هاي مستقيم و سؤال‌هاي زوج، سؤال‌هاي غيرمستقيم هستند.يافته‌ها: پس از تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نتايج به‌دست آمده در آمار توصيفي حاكي از آن بود كه ميانگين سواد ديجيتال و ابعاد آن (فني، نگرشي، عاطفياجتماعي و شناختي) و همچنين كاربردپذيري همگي بالاتر از سطح متوسط بوده است. نتايج آزمون همبستگي نيز كه رابطه دو به دو متغيرها را بررسي مي‌كند نشان داد كه رابطه سواد ديجيتال و ابعاد آن با كاربردپذيري معنادار است و بيشترين مقدار مربوط به رابطه سواد ديجيتال و كاربردپذيري است كه مقدار آن 0.49 مي‌باشد. نتايج آزمون رگرسيون با هدف پيش‌بيني كاربردپذيري براساس سواد ديجيتال نيز نشان داد كه سواد ديجيتال 24% از تغييرات متغير كاربردپذيري را پيش‌بيني مي‌كند. همچنين نتايج آزمون رگرسيون با هدف پيش‌بيني كاربردپذيري براساس ابعاد سواد ديجيتال نيز نشان داد كه تأثير ابعاد فني و نگرشي بر كاربردپذيري تأييد شده و 26% از تغييرات متغير كاربردپذيري را پيش‌بيني مي‌كنند و تأثير ابعاد شناختي و عاطفي-اجتماعي رد شد.نتيجه‌گيري: نتايج به‌دست آمده از پژوهش حاكي از آن است كه بين سواد ديجيتال و ابعاد فني و نگرشي آن با كاربردپذيري رابطه معناداري وجود دارد و رابطه دو بعد شناختي و عاطفي-اجتماعي با كاربردپذيري رد شد. مزاياي استفاده از يادگيري الكترونيكي منجر به ايجاد نگرش مثبت در افراد مي شود و از طرفي كساني كه از لحاظ فني مهارت لازم كار با نرم افزار را دارند آن را كاربردي مي‌دانند. با توجه به نتايج به‌دست آمده در اين پژوهش اهميت سواد ديجيتال معلمان مشخص مي‌شود؛ زيرا معلماني كه سواد ديجيتال بالاتري دارند، در تدريس در فضاي ديجيتال و استفاده از نرم‌افزارهاي آموزشي مشكل چنداني نخواهند داشت و اين امر موجب بهبود عملكرد آن‌ها در اين زمينه خواهد بود.