واكاوي تأثير آموزش كتاب تفكر و سواد رسانه اي بر توانايي مصرف بهينه رسانه و تحليل نقادانه پيام هاي آن

پيشينه و اهداف: امروزه، مردم دنيا با پديده فراگير شدن رسانه هاي جمعي و پيشرفت فناوري هاي جديد ارتباطي در جامعه روبه رو شده اند. پديده اي كه توانسته است بخش زيادي از زندگي روزمره آن ها را در بر بگيرد و به عنوان مهم ترين راه ارتباطي آن ها با جهان پيرامون، به همه حوزه هاي خصوصي و عمومي زندگي شان، اعم از دين، اخلاق، سياست، اجتماع و فرهنگ نفوذ كند. سواد رسانه اي به مخاطب كمك مي كند تا با بالا بردن سطح دانش در اين زمينه، به شناخت توأم با نگاه انتقادآميز دست يافته شود. بنابراين سواد رسانه اي را مي توان به عنوان توانايي مخاطب در تجزيه وتحليل پيام رسانه هاي گوناگون توأم با نگاه انتقادي به محتوي اين پيام ها عنوان كرد. لذا، آموزش سواد رسانه اي به دانش آموزان، به عنوان افرادي كه مهم ترين نقش را در آينده هر جامعه ايفا خواهند كرد، مي تواند تأثير بسزايي در ايجاد درك صحيح و كارآمد آن ها نسبت به فضاي جامعه امروزي و اتفاقات محيط پيرامون داشته باشد. از اين رو، هدف از پژوهش حاضر تعيين اثربخشي آموزش كتاب تفكر و سوادرسانه اي بر توانايي مصرف بهينه از رسانه و تحليل نقادانه پيام هاي آن در دانش آموزان پايه دهم شهرستان خمين است.روش‌ها‌:پژوهش حاضر از لحاظ هدف تحقيق از نوع كاربردي و از لحاظ شيوه گردآوري داده ها از نوع روش شبه آزمايشي است. در تحقيق حاضر طرح پيش آزمون پس آزمون به ترتيب با اجراي مراحل پيش آزمون، قراردادن آزمودني ها در معرض متغير مستقل، اجراي پس آزمون و مقايسه نتايج حاصل با استفاده از ابزار آماري مناسب در يك گروه استفاده شده است. جامعه آماري شامل دانش آموزان پايه دهم شهرستان خمين در سال تحصيلي 99-1398 به تعداد 1173 نفر بوده است. روش نمونه گيري مورد استفاده در اين پژوهش، نمونه گيري در دسترس است. حجم نمونه انتخابي اين پژوهش در گروه ازمايش مورد بررسي، يك كلاس 30 نفري است. براي سنجش متغير تحليل نقادانه پيام هاي رسانه و مؤلفه هاي آن نيز از دو پرسشنامه استاندارد سوادرسانه اي عزيزي و فلسفي به ترتيب با 59 و 20 گويه (شاخص) استفاده شد.  روايي پرسشنامه ها به تأييد كارشناسان اين زمينه رسيد و پايايي آن ها نيز با ضريب آلفاي كرونباخ 0.89 براي پرسشنامه عزيزي و 0.79 براي پرسشنامه فلسفي تأييد شد. سپس طي سال تحصيلي كتاب تفكر و سوادرسانه اي به دانش آموزان آموزش داده شد. در انتها پس آزمون نيز از گروه مورد آزمايش گرفته شد. تجزيه و تحليل داده ها در بخش آمار توصيفي شامل فراواني، درصد، ميانگين و انحراف معيار و در بخش استنباطي شامل آزمونt  همبسته يا زوجي است؛ همچنين تحليل داده ها با نرم افزار spss 25 انجام شد.يافته‌ها: يافته هاي حاصل از اين پژوهش نشان مي دهند كه ميانگين نمرات توانايي مصرف بهينه از رسانه، تحليل نقادانه پيام، ويژگي هاي پيام و نقد پيام در پس آزمون نسبت به پيش آزمون افزايش چشمگيري داشته است. هم چنين اختلاف ميانگين زوج متغيرها در سطح اطمينان 95 درصد معني دار است. به عبارت ديگر، در همه مؤلفه هاي دو متغير مصرف بهينه از رسانه و تحليل نقادانه پيام هاي رسانه، تفاوت معنادار وجود دارد.  نتيجه‌گيري:  با توجه به يافته هاي پژوهش، مي توان نتيجه گرفت كه آموزش كتاب تفكر و سوادرسانه اي مي تواند بر مؤلفه هاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل توانايي مصرف بهينه از رسانه و تحليل نقادانه پيام هاي رسانه در دانش آموزان مؤثر باشد.