طراحي و اعتباريابي الگوي توليد محتواي محيط واقعيت افزوده با تأكيد بر رويكرد سازنده‌گرايي

پيشينه و اهداف:  با توجه به نياز روزافزون يادگيرندگان به فناوري‌هاي نوين ديجيتالي در آموزش، به‌ويژه فناوري واقعيت افزوده كه پتانسيل‌هاي قابل توجهي دارد؛ نارسايي محتواهاي الكترونيكي رايج، عدم برخورداري آن‌ها از اصول و استانداردهاي آموزشي و فقدان الگوي مناسب توليد محتواي واقعيت افزوده در آموزش با رويكرد سازنده‌گرايي براساس مطالعات صورت گرفته، پژوهشگران ضرورت ديدند به‌منظور پر كردن اين خلأ و يافتن راه‌ حل مسأله، پژوهشي با هدف طراحي و اعتباريابي الگوي توليد محتواي محيط واقعيت افزوده با تأكيد بر رويكرد سازنده‌گرايي انجام دهند.روش‌ها‌: پژوهش حاضر براساس هدف، كاربردي و براساس روش، آميخته يا تركيبي از نوع اكتشافي متوالي بود. جهت استخراج مؤلفه‌هاي الگو از روش تحليل محتواي كيفي از نوع استقرايي استفاده شد. در بررسي متون و مقاله‌ها روش مرور نظام‌مند و براي تعيين اعتبار دروني روش پيمايشي نظرسنجي به‌كار رفت. جامعه آماري براي تحليل محتوا شامل منابع علمي، كتب، مقالات، رساله‌ها و اسناد معتبر علمي در زمينه واقعيت افزوده بين سال‌هاي 2022-2000 بود. با انتخاب كلمات كليدي مرتبط با موضوع، جستجو در پايگاه‌هاي استنادي داخلي و خارجي صورت گرفت. نمونه آماري به روش هدفمند انتخاب شد و شامل 232 مورد بود. جامعه آماري براي مصاحبه شامل اساتيد، متخصصين و توليد كنندگان واقعيت افزوده بود و نمونه آماري از جامعه مورد نظر با روش نمونه‌گيري هدفمند به تعداد 21 نفر انتخاب شد. همچنين جامعه آماري جهت اعتباريابي الگو شامل متخصصين واقعيت افزوده و اساتيد دانشگاه بود كه نمونه آماري از بين آن‌ها با روش نمونه‌گيري هدفمند به تعداد 33 نفر انتخاب شد. ابزارهاي گردآوري داده‌ها، پرسش‌نامه محقق ساخته سنجش اعتبار دروني و مصاحبه نيمه ساختار يافته بود. براي پايايي بين كدگذاران از دو روش بازكدگذاري و كدگذار دوم استفاده شد. روايي محتوايي پرسش‌نامه توسط متخصصين تأييد شد. به‌منظور تعيين ضريب پايايي پرسش‌نامه از آزمون آلفاي كرونباخ و براي تعيين اعتبار دروني الگو، از فراواني، ميانگين، انحراف استاندارد، خطاي استاندارد ميانگين و آزمون تي تك نمونه‌اي استفاده شد.يافته‌ها: در روش اول بازكدگذاري پايايي كدگذاران 91 درصد و در روش دوم 87 درصد محاسبه شد. شاخص‌ نسبت روايي محتوايي 93 درصد و شاخص روايي محتوايي 96 درصد به‌دست آمد. ضريب پايايي پرسش‌نامه از طريق آزمون آلفاي كرونباخ 96 درصد به‌دست آمد. مقدار آزمون تي براي تمام سؤال‌ها مثبت بوده و با توجه به سطح معناداري به‌دست آمده (0.001 :Sig)، تفاوت ميانگين سؤال‌ها با ميانگين نظري معنادار بود. نتايج تحليل محتوا نشان داد تعداد 13 مقوله اصلي و 55 زير مقوله براي الگوي توليد محتواي واقعيت افزوده استخراج شد. مقوله‌هاي اصلي الگوي توليد محتواي واقعيت افزوده شامل مديريت، طراحي آموزشي، طراحي محيط‌هاي يادگيري سازنده‌گرا، اصول طراحي چند رسانه‌اي، كنترل بار شناختي، طراحي فني، توليد، اجرا، نمايان‌سازي (نمايش)، انتشار، توسعه، ارزشيابي و پيشرفت تحصيلي است.نتيجه‌گيري: با مشخص شدن زير مقوله‌ها و مقوله‌ها، ابتدا يك الگوي مفهومي و سپس يك الگوي روندي طراحي شد. نوآوري الگوي طراحي شده جامعيت در طراحي آموزشي و فني، توجه همزمان به ابعاد آموزشي و فني است. در الگوي مذكور مقوله‌هاي مربوط به ابعاد آموزشي به‌صورت محيطي و مقوله‌هاي مربوط به ابعاد فني به‌صورت مركزي قرار گرفته‌اند. نتايج تحليل آماري نشان داد كه از ديدگاه متخصصين الگوي طراحي شده از اعتبار بالايي برخوردار بوده و اعتبار آن تأييد شد. بنابراين پيشنهاد مي‌شود از اين الگو براي توليد محتواي واقعيت افزوده الكترونيكي، به‌ويژه زماني كه آموزش‌هاي مبتني بر موقعيت، مبتني بر رويكرد سازنده‌گرايي و با محتواي واقعيت افزوده طراحي شده‌اند، استفاده شود.