ساخت و اعتباريابي مقياس برنامه‌درسي مبتني بر موك در آموزش عالي

پيشينه و اهداف: دوره‌هاي برخط آزاد انبوه به‌عنوان يكي از جديد ترين تكنولوژي آموزشي سبب تغييرات اساسي و كيفيت بخشي به فرايند‌هاي آموزشي در سطح دانشگاه‌هاي مختلف شده‌اند و به شدت در حال گسترش هستند. موك‌ها يك محيط يادگيري آنلاينند كه به‌ عنوان جديدترين انقلاب در آموزش و يادگيري آنلاين در نظر گرفته مي‌شوند. اين دوره‌هاي يادگيري فراگير، دسترسي به دانـش را كـه در گذشـته راحـت نبـود، بـراي افراد بسياري فراهم نموده است. موك، دوره‌اي است كه هدف آن مشاركت تعاملي فراوان و دسترسي آزاد از طريق اينترنت است. با وجود اهميت اين مسأله، هنوز مقياسي استاندارد براي سنجش برنامه درسي مبتني بر موك وجود ندارد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباريابي مقياس برنامه درسي مبني بر موك در آموزش عالي انجام شده است.روش‌ها‌: طرح پژوهش، تركيبي و روش پژوهش در بخشي كيفي، مرور اسناد بوده است. در اين راستا در ابتدا داده هاي كيفي، گردآوري و تحليل، سپس بر مبناي نتايج كيفي به‌دست آمده به تحليل و گردآوري داده هاي كمّي پرداخته شد و در ادامه از نتايج بخش كمّي براي تبيين بهتر يافته هاي كيفي استفاده گرديد. جامعه آماري نيز شامل منابع داخلي و خارجي موجود در حوزه آموزش مجازي، الكترونيكي و موك بود. جهت دست‌يابي به متون و مقالات مرتبط با كليدواژه‌هاي فارسي و انگليسي برنامه درسي، موك، آموزش مجازي، يادگيري الكترونيكي، دوره هاي برخط در منابع الكترونيكي متعدد داخلي نمايه شده و منابع الكترونيكي در خارج از كشور سعي شد جديدترين منابع در ارتباط با پژوهش حاضر استخراج شود. براين اساس از سال 2000  تا 2019 منابع موجود و غني در راستاي پژوهش حاضر مطالعه و با استفاده از روش تحليل مضمون، 62 مضمون پايه، 7 سازمان دهنده و يك مضمون فراگير كشف گرديد. روش پژوهش بخش كمّي، توصيفي پيمايشي و جامعه آماري 386 نفر از اعضاي هيأت علمي دانشگاه مازندران بوده است كه طبق جدول نمونه گيري مورگان و براساس نمونه گيري طبقه اي نسبتي 181 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوري داده‌ها، در بخش كمّي پرسش‌نامه محقق ساخته بوده كه روايي محتوايي آن 0.83 و پايايي براساس ضريب آلفاي كرونباخ بالاي 0.92 به‌دست آمد.يافته‌ها: نتيجه تحليل عامل تأييدي نشان داد كه برنامه درسي مبني بر موك، شامل مسائل مديريتي، فناورانه، نيروي انساني، هدف، محتوا، راهبرد‌هاي ياددهي يادگيري و ارزشيابي است. مقادير شاخص‌ هاي TLI و CFI در سطح مطلوب و بيشتر از نقطه برش 0.90 هستند. بنابراين مدل داراي برازش مناسبي با داده ها است.نتيجه‌گيري: از آنجاكه موك، دوره‌اي است كه هدف آن مشاركت تعاملي فراوان و دسترسي آزاد از طريق اينترنت است و به‌عنوان منبعي براي يادگيري و آموزش در نظر گرفته مي شود؛ مي‌توان گفت اين شيوه به نسـبت شـيوه سـنتي داراي جذابيت‌هاي بسيار بيشتري است. از طرفي امروزه وجود اطلاعات بيش از حد و در دسترس بودن منبع اطلاعاتي نا‌معتبر در اينترنت براي افراد، به چالش بزرگي تبديل شده كه دسترسي به موك‌ها، مي‌تواند به آن‌هايي كه به دنبال اطلاعات هستند، كمك كند؛ زيرا محتواي آن توسط مؤسسات معتبري تهيه شده است و به راحتي مي‌توان فهميد كه آيا منبع معتبر و موثق است يا خير؟.