شاخص‌هاي هويت ملي از منظر امنيت اجتماعي

زمينه و هدف: هويت ملي به‌عنوان مفهومي علمي، از ساخته‌هاي علوم اجتماعي است كه كاربرد آن از نيمۀ دوم قرن بيستم ميلادي رو به گسترش نهاده است و امروزه يكي از مهم‌ترين و پركاربردترين مفاهيم علوم انساني است. با توجه به تعداد بالاي پژوهش‌هاي انجام شده در دو دهۀ اخير راجع به هويت ملي، اين نوشتار با هدف ارائه تحليل كيفي پژوهش‌هاي مرتبط با هويت ملي انجام شده در فاصلۀ سال‌هاي 1392 تا 1397 در ايران تهيه شده است.روش: روش تحقيق  مقاله حاضر كيفي و با تكنيك فراتحليل انجام شده است. و در آن از بين 386 مورد از مقالات علمي، پايان‌نامه‌هاي كارشناسي ارشد و رساله‌هاي دكتري در رشته‌هاي مختلف علوم انساني  67 به عنوان نمونه‌هاي تحقيق انتخاب شدند و مورد بررسي قرار گرفتند.يافته‌ها: نتيجۀ پژوهش نشان مي‌دهد هر يك از متغيرهاي جنسيت، سن، مقطع تحصيلي و پايگاه اجتماعي ـ اقتصادي به‌تنهايي رابطۀ معناداري با هويت ملي ندارند و رابطۀ هركدام از آن‌ها بايد با درنظر گرفتن حضور ساير متغيرها تحليل شود. متغيرهاي تأهل، رشتۀ تحصيلي و نوع شغل با هويت اجتماعي همبستگي متوسطي دارند. متغيرهاي سرمايۀ اجتماعي، احساس عدالت، دينداري و جمع‌گرايي به‌ترتيب، بيشترين همبستگي مثبت و معنادار با هويت ملي را دارند. پس از آن‌ها، هويت قومي قرار دارد كه همبستگي مثبت و معناداري با هويت ملي دارد و تقويت آن باعث تقويت هويت ملي مي‌شود؛ اما نوع قوميت با هويت ملي رابطۀ معناداري ندارد و بين اقوام مختلف كشور تفاوت معناداري از نظر هويت ملي وجود ندارد. هويت ملي با استفاده از رسانه‌هاي جمعي داخلي همبستگي مثبت و با استفاده از رسانه‌هاي خارجي همبستگي معكوس دارد. از ديگر نتايج تحقيق اين است كه صِرف استفاده از اينترنت يا شبكه‌هاي اجتماعي مجازي نمي‌تواند به طور مستقيم بر هويت ملي كاربران تأثير مثبت يا منفي داشته باشد، بلكه به‌واسطۀ ميزان استفاده، هدف از استفاده و محتواي مطالب مورد استفاده در آن‌ها مي‌تواند باعث تقويت يا تضعيف هويت ملي در كاربران شود. افراد داراي سبك زندگي عادي و هنجارگرا گرايش قوي‌تر و افراد داراي سبك زندگي مدرن يا غيرعادي و هويت‌هاي اجتنابي و هنجارگريز گرايش ضعيف‌تري به هويت ملي دارند.نتيجه‌گيري: تقويت هويت ديني، تقويت سرمايۀ اجتماعي، افزايش احساس امنيت، ارتقاي فرهنگ شهروندي، افزايش مشاركت سياسي و كاهش گرايش به مهاجرت به خارج از كشور و كاهش خريد كالاهاي خارجي از مهم‌ترين پيامدهاي تقويت هويت ملي‌اند. در مجموع، ميزان گرايش به هويت ملي در حد بالاتر از متوسط ارزيابي شده است و با توجه به تعداد بالاي پژوهش‌ها، مي‌توان گفت وضعيت گرايش به هويت ملي در سطح كشور مطلوب است.