چالش‌هاي مديريتي مبارزه با قاچاق اموال فرهنگي تاريخي

زمينه و هدف: بدون شك، حفظ ميراث فرهنگي تاريخي از اهميت خاصي برخوردار بوده و قاچاق (خروج غيرقانوني) آن، آسيب جدي بر تاريخ، فرهنگ و اقتصاد كشور بر جاي خواهد گذاشت. اين در حالي است كه مديريت مبارزه با قاچاق آن داراي چالش‌هاي متعددي است كه تحقيق حاضر با هدف شناسايي و اولويت‌بندي اين چالش‌ها انجام ‌شده است. روش: تحقيق حاضر از نظر نوع و هدف، كاربردي و از لحاظ ماهيت، توصيفي - تحليلي با فن پيمايشي است كه به‌صورت آميخته اجرا شده است. شركت‌كنندگان بخش كيفي، فرماندهان، مديران و خبرگان ناجا در امور مديريتي مبارزه با قاچاق و سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري هستند كه با استفاده از روش نمونه‌گيري هدفمند و قضاوتي انتخاب و تا اشباع نظري ادامه داشته و جامعۀ آماري بخش كمي نيز به تعداد 150 نفر از كاركنان و كارشناسان پليس مبارزه با قاچاق كالا و يگان حفاظت ميراث فرهنگي هستند كه از طريق فرمول كوكران تعيين شدند. ابزار گردآوري اطلاعات در بخش كيفي، مصاحبۀ عميق و نيمه‌ساختاريافته و در بخش كمي، پرسشنامۀ محقق‌ساخته است كه به روش تحليل عاملي اكتشافي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. يافته‌ها: نتايج تحليل عاملي اكتشافي نشان داد كه تعدد مراكز برنامه‌ريزي‌، سياست‌گذاري و تصميم‌گيري‎هاي اشتباه، تناسب نامتوازن بين اختيارات و مسئوليت‌ها، ابهام و تعارض در نقش، كمبود نيروي انساني متخصص، نارسايي‌ها و ناكارآمدي قوانين و مقررات، برخورد ضعيف دستگاه قضايي با متخلفان و قاچاقچيان اموال تاريخي فرهنگي، همچنين انگيزة مضاعف قاچاقچيان به دليل سودآور بودن قاچاق آثار فرهنگي تاريخي و ضعف اشراف اطلاعاتي از جمله عوامل اصلي و چالش‌هاي مديريتي مبارزه با قاچاق اموال فرهنگي تاريخي است. نتيجه‌گيري: نتيجۀ نهايي حاكي است كه هر سه گروه چالش‌هاي ساختاري، زمينه‌اي و رفتاري از موانع مديريتي مبارزه با قاچاق اموال فرهنگي تاريخي به‌شمار مي‌روند، اما چالش‌هاي ساختاري از اهميت بيشتري برخوردار است.