تأثير روابط خارجي بر گفتمان تجدد در دوره پهلوي اول

انديشه يا گفتمان تجدد در دوره پهلوي اول، يكي از مفاهيم مهم در حوزه انديشه سياسي و اجتماعي بود. علاقه‌مندي رضا شاه به نظريات روشنفكران تجددخواه و شيفتگي وي به پيشرفت‌هاي اروپا و دنباله‌روي از آنها، موجب اقدامات زيادي در راستاي متجددكردن ايران شد؛ اما چون اين انديشه از بالا و توسط دولتي خودكامه صورت مي‌گرفت، نتوانست مهم‌ترين بُعد خود، يعني خرد نقاد و توجه به آراي ديگران را در فضاي سياسي ايران نشان بدهد و در قالب دولتي مستبد و آمرانه، بيشتر از لحاظ جنبه‌هاي‌ اقتصادي و صنايع پيشرفت‌هايي داشت؛ ازاين‌رو، پيامد اين اقدامات، توسعه‌ اقتصادي و نه توسعه سياسي بود. در پژوهش حاضر، ابتدا به ريشه‌هاي شكل‌گيري گفتمان تجدد در ايران توجه شده و سپس به روش توصيفي - تحليلي و با تكيه بر منابع كتابخانه اي و آرشيوي، تأثير روابط خارجي ايران با ساير دولت‌ها بر پيشرفت اين گفتمان در دوره پهلوي اول بررسي شده است. دغدغه و پرسش اين پژوهش، تأثير روابط خارجي بر تسلط‌يافتن گفتمان تجدد در دوره پهلوي اول و ميزان اجراي آن در جامعه ايران آن روزگار است. تجددخواهي تا زماني كه در دوره پهلوي به‌شكل گفتمان درنيامد، نتوانست به مرحله اجرا برسد. در دوره مورد بحث، به جنبه اقتصادي اين مقوله توجه شد و از طريق توسعه روابط با كشورهاي غربي اجرايي گرديد. از طرفي، تجددخواهي در ايران با دو دسته از طرفداران مواجه بود: عده اي خواهان تسليم مطلق و عده اي معتقد به برخورد گزينشي با اين مقوله بودند.