مقايسه روش‌هاي خاك‌ورزي رايج و حفاظتي و مقادير مختلف كاشت بذر بر واكنش چند رقم جديد گندم ديم در شرايط ديم كرمانشاه

در سالهاي اخير عمليات خاكورزي حفاظتي به منظور كاهش هزينه هاي توليد، حفظ محيط زيست، افزايش بهره برداري از منابع بارندگي در شرايط ديم و در نتيجه افزايش عملكرد گياهان مورد تاكيد قرار گرفته است. اين آزمايش به منظور مقايسه روشهاي خاك ورزي رايج و حفاظتي و مقادير مختلف كاشت بذر بر واكنش چند رقم جديد گندم در شرايط ديم طي دو سال زراعي متوالي 1396-97 و 98-1397 در مركز تحقيقات كشاورزي ديم معاونت موسسه تحقيقات ديم كشور در سرارود كرمانشاه صورت گرفت. آزمايش در قالب بلوك هاي نواري بر پايه طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار در دو سايت كنار هم به صورت خاك ورزي حفاظتي (كشت مستقيم ديم) و خاك ورزي رايج اجرا گرديد. عامل اول ارقام گندم (باران و ريژاو) به صورت افقي و عامل دوم ميزان بذر در هشت سطح 75، 100، 125، 150، 175، 200، 225، 250 كيلوگرم در هكتار به صورت عمودي در نظر گرفته شد. نتايج تجزيه مركب نشان داد كه در بين ويژگيهاي مورد بررسي، شاخص نرمال شده پوشش گياهي، شاخص اسپاد، شاخص سطح برگ، سرعت رشد گياه، عملكرد دانه و شاخص برداشت در سال اول افزايش معني داري نشان دادند. عملكرد دانه به عنوان مهمترين ويژگي مورد بررسي 28/7 درصد نسبت به سال دوم آزمايش، افزايش نشان داد. عمليات خاكورزي رايج نيز در مقايسه با خاك ورزي حفاظتي همه ويژگيهاي مورد بررسي را افزايش داد هرچند اين افزايشها از نظر آماري معني دار نبود. به طوري كه در خاك ورزي رايج در مقايسه با خاك ورزي حفاظتي، عملكرد دانه در سال اول و دوم به ترتيب 632/9 و 95/3 كيلوگرم در هكتار افزايش يافت. كاربرد مقادير مختلف بذر نيز ويژگي هاي شاخص نرمال شده پوشش گياهي، شاخص سطح برگ و سرعت رشد گياه را به طور معنيدار تحت تاثير قرار داد و حداكثر مقادير اين صفات در 250 كيلوگرم و حداكثر شاخص اسپاد در 75 كيلوگرم حاصل گرديد. نهايتا با اعمال تراكم بذر 100، 125، 150 كيلوگرم در مقايسه با 75 كيلوگرم در هكتار، عملكرد دانه به ترتيب 6/3، 13/65، 15/42 درصد افزايش نشان داد. در اين آزمايش تفاوت بين ارقام مورد بررسي نيز غير معنيدار بود. با توجه به نتايج اين آزمايش، از آنجايي كه افزايش عملكرد ناشي از اجراي سيستم خاك ورزي رايج، قابل توجه نبود و نظر به اين كه اجراي اين سيستم صرفنظر از تحميل هزينه به زارعين، سبب بروز فرسايش و كاهش ماده آلي خاك ميگردد، لذا اجراي روش خاك ورزي حفاظتي با ميزان مصرف بذر 75-150 كيلوگرم توصيه گرديد.