درك و تصور زنان از مقوله حيا؛ بررسي پديدارشناختي

حيا در جامعه ايراني همواره از ارزش‌هاي فرهنگي محسوب شده و اگرچه كاربرد عام دارد ولي از گذشته بخش مهمي از زنانگي آرماني جامعه ايراني را تشكيل داده است. علاوه بر فرهنگ، در گفتمان ديني رسمي نيز بر حيا تأكيد مي‌شود و پيوند وثيقي نيز با حجاب و برخي رفتارهاي زن دارد. چنين رويكردي موجب شده است با كمترشدن تمايل زنان به الگوهاي مطلوب رسمي حجاب در سال‌هاي اخير، اين ذهنيت ايجاد شود كه حيا از جامعه رخت بسته است؛ اما در جامعه امروز حيا صفتي مهم و زنده است و شايد بتوان از تغيير معناي آن نزد زنان صحبت كرد. در اين پژوهش به دنبال كشف معناي حيا در نزد زنان ايراني و درك و تصور ايشان از اين مقوله، با اتخاذ رويكرد پديدارشناختي و استفاده از روش تحليل مضموني، ضمن مصاحبه عميق نيمه‌ساخت‌يافته با 20 نفر از زنان 18 تا 35 سال به ارائه صورت‌بندي از معاني حيا نزد زنان ايراني پرداخته شد. سه مقوله اصلي «سياست رهايي‌بخش- سياست زندگي»، «بازانديشي مقيد و هم‌دلانه» و «ساخت رسمي تجسديافته»، مقولاتي بودند كه استخراج شدند و گوياي سه دسته مواجهه زنان ايراني با مقوله حياست كه توانسته فضاي بين‌الاذهاني زنان در نسبت با اين مفهوم را شكل دهد.