ارزيابي فني سامانه‌هاي نوين آبياري در استان چهارمحال و بختياري (مطالعه موردي: شهرستان‌هاي شهركرد، سامان و بن)

سابقه و هدف: استفاده از سامانه‌هاي نوين آبياري به دليل افزايش راندمان و بهره‌وري مصرف آب يك راهكار اساسي سازگار با شرايط كم‌آبي مي‌باشد. استفاده از روش مناسب آبياري براي حفظ امنيت غذايي و كاهش آب مورد نياز، در مقياس جهاني مطرح مي‌باشد. از ديگر اهداف اجراي اين سامانه‌ها مي‌توان به حفاظت كمي و كيفي منابع آب و خاك و پايداري توليد محصولات كشاورزي اشاره نمود. مواد و روش‌ها: در اين پژوهش به ارزيابي فني و هيدروليكي هفت سامانه نوين آبياري (تلفيقي، باراني كلاسيك ثابت با آبپاش متحرك و قطره‌اي) اجراشده در شهرستان‌هاي شهركرد، بن و سامان در استان چهارمحال و بختياري پرداخته شد. براي ارزيابي سامانه‌هاي تلفيقي و باراني كلاسيك ثابت با آبپاش متحرك، ضريب يكنواختي كريستيانسن (CU)، يكنواختي توزيع (DU)، راندمان پتانسيل كاربرد در ربع پايين (PELQ)، راندمان كاربرد آب در ربع پايين (AELQ) در دو مقياس بلوك مورد آزمايش و كل سامانه محاسبه گرديد. براي ارزيابي سامانه‌هاي آبياري قطره‌اي نيز شاخص‌هاي يكنواختي پخش آب در كل سامانه (EU)، راندمان پتانسيل كاربرد آب در ربع پايين سامانه (PELQ) و راندمان واقعي كاربرد آب در ربع پايين سامانه (AELQ) محاسبه شد. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه مقدار شاخص‌هاي AELQ ،PELQ ،DU ،CU براي بلوك مورد آزمايش در سامانه‌هاي آبياري تلفيقي و كلاسيك ثابت با آبپاش متحرك برابر با 68.6، 59.38، 46.85 و 58.56 و براي خود سامانه‌ 67.01، 58.48، 54.2 و 56.5 محاسبه گرديد. هم چنين مقادير شاخص‌هاي PELQ، EU و AELQ براي سامانه آبياري قطره‌اي برابر با 55.62، 51.91 و 53.83 به دست آمد. نتايج نشان داد كه سامانه‌هاي فوق از زيرساخت خوبي برخوردار بوده‌اند و بيش ترين مشكلات مربوط به فاز بهره‌برداري و نگهداري اين سامانه‌ها توسط بهره‌برداران مي‌باشد. نتيجه‌گيري: مشكلات اصلي اين سامانه‌ها كه منجر به كاهش معيارهاي ارزيابي عملكرد شده است، شامل كم‌آبياري، عدم دانش كافي بهره‌برداران و عدم آموزش در خصوص نحوه استفاده صحيح از سامانه (تنظيم فشار، بازديدهاي دوره‌اي از سامانه، بهره‌برداري صحيح و اصولي و غيره)، تغيير دور آبياري، استفاده از تعداد آبپاش بيش تر و تغييرات فشار زياد و توزيع غيريكنواخت آن در سامانه، عدم رعايت الگوي كشت پيشنهادي مطابق با دفترچه طرح و استفاده از قطره‌چكان نامناسب مي‌باشند.