اثر آلودگي جدايه Fny ويروس موزاييك خيار بر ويژگي‌هاي فيزيولوژيكي و فيتوشيميايي سه توده بومي ريحان سبز(Ocimum basilicum L.)

ريحان سبز با نام علمي (Ocimum basilicum L.) از گياهان دارويي است كه در صنايع غذايي، آرايشي بهداشتي و عطر سازي كاربرد فراواني دارد. ويروس موزاييك خيار از شايع‌ترين بيمارگرهاي گياهي است كه گسترش جهاني دارد. در پژوهش حاضر اثر آلودگي جدايه Fny ويروس موزاييك خيار بر ويژگي‌هاي فيتوشيميايي و فيزيولوژيكي سه كولتيوار ريحان سبز در شرايط اتاقك رشد با دماي 21±2 درجه سلسيوس و 16 ساعت نور و 8 ساعت تاريكي بررسي شد. گياهان در مرحله دو برگي به روش مكانيكي با ويروس مايه-زني شدند. مقايسه ميانگين صفات مورد بررسي نشان داد كه ويروس باعث كاهش معني‌دار ميزان فتوسنتز، كلروفيل a، b و كلروفيل كل و كربوهيدرات كل در گياهان آلوده شد، در حاليكه محتواي پروتئين كل، اسيدآمينه پرولين، فنل كل، فلاونوئيد و درصد اسانس در گياهان آلوده افزايش پيدا كرد. بررسي اسانس سه كولتيوار ريحان با دستگاه گاز كروماتوگرافي و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جزمي نشان داد كه اختلاف معني‌دار در تركيبات اسانس بين تيمارهاي شاهد و مايه‌زني شده هر كولتيوار بود، تركيبات كامفور (Camphor)، كارون (Carvone)، استراگول (Estragole)، متيل اوژينول (Methyl Eugenol)، بتا كاريوفيلن (β-caryophyllene)، آلفا بيس آبولن (Alpha bisabolene) و كاريوفيلن اكسايد (Caryophyllene oxide) بيش از 70% محتواي تركيبات اسانس را تشكيل مي‌دادند و بين تيمارهاي مورد بررسي اختلاف معني داري در اين تركيبات وجود داشت. افزايش و/ يا كاهش ميزان محتواي برخي تركيبات شيميايي و اسانس، وابسته به برهمكنش ويروس و كولتيوار ريحان بوده و به نظر مي‌رسد هماهنگ با واكنش حساسيت يا مقاومت كولتيوارها در برابر آلودگي ويروسي باشد.