بهرۀ كارشناسي در كاربست و نماياندن دانش سودمند در اثبات (مطالعۀ تطبيقي در حقوق ايران، آمريكا و فرانسه)

در گفتمان دانش و دادرسي، كارشناسي خواه به‌عنوان دليلي گواه‌گونه و خواه دليلي جداگانه راهكار پذيرفته‌شده در نظام‌هاي حقوقي بوده است. نگاه نظام‌هاي حقوقي به اين موضوع يكسان نيست. رويكرد نظام حقوقي ايالات متحده براي پذيرش دانش در دادرسي، توجه به معيارهاي منطقي و خردگرايانه در كنار پذيرش همگانيِ نتايج، و روشمندي و برخورداري از اصول و احراز انطباق كافي با رويدادها و داده‌هاي دعوايي است. در ايران و در نظام حقوق مدني (حقوق نوشته)، بر بعضي ضوابط تأكيد شده، اما ارزيابيِ نظريۀ كارشناس با دادگاه است و اين كارآمديِ اين نظريه را به پرسش گرفته است. سخن بر سر اين است كه اگر پس از سنجش و زدن سنگ محك بر كارشناسي، اعتبار آن احراز شد، چگونه دادرس مي‌تواند چشم خود را به علم حاصل از كارشناسي ببندد. در اين ميانه، پيوند زدنِ دو دليلِ به‌ظاهر بي‌ربطِ گواهي و كارشناسي به‌هم، گشاينده برخي گره‌هاي بسته در پذيرش علم و دانش در دادرسي خواهد بود. به باور نگارنده، حقوق ايران بايد به سوي تبيين سنجه‌هاي خردگرايانه براي ارزيابي نظر كارشناسي برود.