ارزيابي اثر متقابل ژنوتيپ × محيط و پايداري عملكرد دانه لاين هاي تلاقي برگشتي پيشرفته گندم نان با روش GGE Biplot

مقدمه و هدف: بررسي اثر متقابل ژنوتيپ×محيط و شناسايي ارقام پايدار و پرمحصول در شرايط محيطي مختلف اهميت زيادي در اصلاح نباتات دارد. اهداف از اين تحقيق حاضر، بررسي اثر متقابل ژنوتيپ×محيط با استفاده از روش گرافيكيGGE bilpot  در لاين هاي تلاقي برگشتي پيشرفته گندم نان، شناسايي و معرفي لاين‌هاي داراي عملكرد اقتصادي بالا و پايدار است. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق پايداري عملكرد دانه هفت لاين حاصل از تلاقي برگشتي پيشرفته گندم نان (BC2F6) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مكان‌هاي تهران، كرمانشاه و گرگان و سال‌هاي زراعي (97-1396) و (98-1397) مورد بررسي قرارگرفت. هر يك از لاين‌ها در كرت‌هايي با هشت خط چهار متري با فاصله خطوط 25 سانتي‌متر كاشته شد. در پايان فصل محصول سنبله‌ها از هر كرت به‌صورت دستي برداشت و خرمنكوبي شد و وزن دانه‌هاي بدست آمده توسط ترازوي ديجيتال اندازه‌گيري و در متر‌مربع گزارش شد. يافته‌ها: نتايج حاصل از تجزيه واريانس مركب اختلاف معني داري را در سطح احتمال يك درصد  براي اثر محيط و اثر متقابل ژنوتيپ×محيط نشانداد. بين لاين‌هاي مورد بررسي اختلاف معني‌داري براي عملكرد دانه مشاهده نشد. بر اساس نتايج حاصل ازGGE Biplot  لاين هاي L4، L6 و L3 نزديكترين لاين‌ها به لاين ايده آل بودند. بررسي همزمان پايداري و عملكرد دانه لاين‌هاي L4 و L6 را لاين‌هاي پايدار با عملكرد بالا شناسائي كرد. بررسي نمودار  چندضلعي منجر به شناسايي سه محيط بزرگ شد. محيط بزرگ اول شامل محيطهاي E1 (گرگان 97-96)، E2 (گرگان 98-97) و E4 (تهران 98-97) بود كه L2 لاين برتر اين محيط ها  و محيط بزرگ دوم شامل محيط E6 (كرمانشاه 98-97) بود كه لاين‌هاي L4 و L6 به عنوان لاين‌هاي برتر در اين محيطها معرفي شد. محيط بزرگ سوم شامل محيط‌هاي E3 (تهران 98-97) و E5 (كرمانشاه 98-97) بود كه لاين‌ L3 سازگاري خصوصي را با محيط‌هاي مذكور نشان داد. نتيجه‌گيري: به طور كلي بر اساس نتايج به‌دست آمده لاين L4 به عنوان لاين پايدار باعملكرد بالا معرفي و براي به‌دست آوردن حداكثر عملكرد، كشت اين لاين در محيط‌هاي مورد بررسي پيشنهاد مي‌شوند و لاين‌هاي L2 و L1 به عنوان ناپايدارترين لاين ها باكمترين عملكرد معرفي و كشت آن‌ها هيچكدام از محيط‌هاي مورد بررسي پيشنهاد نمي‌شود.