مطالعه آزمايشگاهي اثر فرم‌هاي بستر شكنج با رسوبات ريزدانه و درشت‌دانه بر تنش برشي بستر

تنش برشي وارد بر بستر رودخانه‌ها از جمله مهمترين پارامترهاي هيدروليكي جريان است كه در تعيين ميزان بار رسوبي و همچنين ميزان آبشستگي در بستر و سواحل رودخانه كاربرد مؤثري دارد. تشكيل فرم بستر (شكنج، تلماسه و پادتلماسه) در رودخانه‌هاي آبرفتي بر ميزان تنش برشي وارد بر بستر مؤثر است. در اين پژوهش اثر فرم‌هاي بستر شكنج، كه بصورت مصنوعي ساخته شده بودند، بر تنش برشي بستر مورد بررسي قرار گرفت. رسوبات با اندازه‌هاي 0/51 و 2/18 ميلي‌متر براي زبركردن سطح شكنج‌هاي مصنوعي استفاده شد. طول و ارتفاع هر فرم بستر به ترتيب برابر 20 و 4 سانتي‌متر و زواياي وجه بالادست و پائين دست آن نسبت به افق بترتيب برابر 16/4 و 32 درجه در نظر گرفته شد. در كليه آزمايش‌ها از شيب‌هاي 0، 0/0001، 0/0005، 0/001 و 0/0015 براي كف كانال آزمايشگاهي و دبي‌هاي 10، 15، 20، 25 و 30 ليتر بر ثانيه استفاده شد. نتايج نشان داد كه بزرگترشدن اندازه ذرات بستر، سبب ازدياد مقادير پارامترهاي  t¢b، tb و  t²b شد. پارامترهاي t¢b، tb و  t²b در بسترهاي رسوبي با اندازه 2/18 ميلي‌متر بطور متوسط به ترتيب 22/38، 30/86 و 22/3 درصد بيش از بسترهاي رسوبي با اندازه 0/51 ميلي‌متر بودند.