تحليل فراواني منطقه‌اي شدت خشكسالي توأم شاخص‌هاي SEI-SRI و SEI-SSI در تداوم‌هاي مشترك با استفاده از گشتاورهاي ‌خطي‌ چندمتغيره و توابع كاپولا (مطالعه موردي: حوضه آبريز كرخه)

بررسي همگني منطقه اي با استفاده از خصوصيات تك‌متغيره، گام مهمي در روش تجزيه و تحليل فراواني منطقه اي است؛ ليكن برخي پديده‌هاي هيدرولوژيك داراي خصوصيات چندمتغيره بوده كه نمي‌توان با روش‌هاي تك متغيره آنها را بررسي كرد. خشكسالي‌ها از جمله اين پديده‌ها هستند كه تعريف آنها به‌صورت تك‌متغيره براي ارزيابي خطرات، تصميم‌گيري و مديريت مناسب تأثيرگذار نخواهد بود. بدين جهت در اين مطالعه، به بررسي تحليل فراواني منطقه‌اي خشكسالي به‌صورت چندمتغيره با استفاده از شاخص‌هاي SEI (تبخير تعرق استاندارد شده)، SSI (رطوبت خاك استاندارد شده) و SRI (رواناب استاندارد شده) در حوضه آبريز كرخه طي دوره آماري 1996 تا 2019 پرداخته شد. شاخص‌ها، با استفاده از روش گشتاورهاي خطي چندمتغيره و توابع كاپولا، توزيع توأم احتمال بين متغيرهاي تبخير تعرق، رواناب و رطوبت خاك را محاسبه كرده و خشكسالي‌هاي هواشناسي، كشاورزي و هيدرولوژيك را به‌صورت همزمان مدنظر قرار دادند. نتايج تحليل فراواني منطقه‌اي چندمتغيره، با درنظر گرفتن تابع منطقه‌اي كاپولا گامبل، نشان داد كه حوضه از لحاظ شدت شاخص‌هاي توأم خشكسالي SEI SSI در تداوم‌هاي مشترك همگن قابل ‌قبول و از لحاظ شاخص‌هاي SEI SRI ناهمگن است. اين درحالي است كه پس از خوشه‌بندي حوضه به چهار ناحيه همگن از لحاظ خصوصيات شاخص SPI (بارش استاندارد شده)، حوضه در تمام نواحي از لحاظ شاخص‌هاي تك‌متغيره SEI، SSI و SRI همگن قابل ‌قبول و در خوشه سوم و چهارم شاخص‌هاي خشكسالي SRI و SSI ناهمگن شناسايي شد. توابع توزيع پيرسون نوع (3)، پارتو، نرمال و لجستيك عمومي براي بررسي خصوصيات شاخص‌هاي خشكسالي SEI، SSI و SRI در اين حالت، مناسب تشخيص داده شد. درنهايت برآورد بزرگي انواع خشكسالي‌هاي توأم و احتمال وقوع آنها نشان داد كه نواحي شمالي و جنوبي حوضه آبريز كرخه طي سال‌هاي آتي، خشكسالي‌هاي كوتاه و پياپي را تجربه خواهند كرد. خشكسالي‌ها در مناطق فاقد داده‌هاي هواشناسي، از نظر احتمال مشترك با استفاده از روش تحليل فراواني منطقه‌اي خشكسالي پيشنهاد شده در اين پژوهش، قابل پيش‌بيني هستند.