بررسي تحليلي پيوند هفت خان اسفنديار با شمنيسم، تشرف و جهان مردگان

الياده معتقد است يكي از بن‌مايه‌هاي اصلي حماسه‌ها، سفرهاي آييني پهلوانان است. از سوي ديگر ايران يكي از تأثيرگذارترين جوامع در آيين‌هاي شمني به شمار مي‌رود و نمودهاي شمني در حماسه‌هاي ايراني بسيار ديده مي‌شود. هفت‌خان اسفنديار يكي از نمونه‌ّهاي پيوند حماسه‌هاي ايراني و آيين‌هاي شمني است كه بن‌مايه‌هاي سفرهاي آييني را دربردارد. در اين داستان گرگسار نشانه‌اي از شمن راهنماي نوآموز بوده و داستان‌هاي هفت‌خان نمود رازآموزي و تشرف، ورود پهلوان رازآموخته به انجمن‌ها و سفر او به جهان زيرين براي بازگرداندن روح خواهران مي‌باشد. در اين مقاله كوشش مي شود با بررسي تطبيقي داستان‌هاي هفت‌خان با آيين‌هاي گذر شمني، نمودهاي آيين‌هاي تشرف در اين داستان بررسي تا مشخص شود چرا هفت‌خان اسفنديار مقام تشرف اوست. همچنين در مقاله نشان داده خواهد شد كه اسفنديار در خان سوم به تشرف رسيده و داستان‌هاي پس از آن نمود سفرِ فرد تشرف‌يافته به جهان مردگان براي بازگرداندن روح مي‌باشد؛ وظيفه‌اي در جوامع كهن به عهدة شمن‌ها بوده است.