رابطه كاركردهاي نظام سلامت با شيوع سندرم داون در مقياس جهاني

اهداف سندرم داون يا تريزومي 21 يكي از رايج‌ترين اختلالات كروموزومي انساني است كه عملكردهاي شناختي و مهارت‌هاي ارتباطي و رفتاري افراد را تحت تأثير خود قرار مي‌دهد. در سطح كلان، عوامل مختلفي مي‌توانند بر شيوع و مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون در كشورهاي جهان نقش داشته باشند. هدف از اين مطالعه، بررسي ارتباط كاركردهاي نظام‌هاي سلامت با شيوع و مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون در كشورهاي جهان بود.  روش بررسي اين پژوهش يك مطالعه مقطعي بود كه ازطريق تحليل ثانويه داده‌هاي موجود انجام شد. داده‌هاي مربوط به 202 كشور در 6 منطقه جهان (آفريقا، مديترانه شرقي، جنوب شرق آسيا، غرب اقيانوس آرام، اروپا و آمريكا) در سال 2019 تحليل شدند. در اين مطالعه از آزمون رگرسيون خطي به‌منظور شناسايي تعيين‌كننده‌هاي شيوع و مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون در نظام‌هاي سلامت استفاده شد. متغيرهاي مستقل در اين مطالعه براساس چارچوب سازمان بهداشت جهاني درمورد كاركرد‌هاي نظام‌هاي سلامت انتخاب شدند. براين‌اساس، 2 كاركرد تأمين مالي و توليد منابع كه به‌عنوان ورودي‌هاي يك نظام سلامت شناخته مي‌شوند وارد مدل شدند. متغيرهاي مربوط به كاركرد تأمين مالي (براساس برابري قدرت خريد) عبارت بودند از سرانه هزينه‌هاي دولتي سلامت، سرانه هزينه‌هاي خصوصي سلامت و سرانه هزينه‌هاي خارجي سلامت. متغيرهاي مربوط به توليد منابع براساس داده‌هاي موجود شامل تعداد پرستار و ماما، پزشك عمومي، پزشك متخصص، دندان‌پزشك، داروساز و فيزيوتراپ بودند. متغير وابسته در اين مطالعه شيوع و ميزان مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون در كشورهاي جهان بود. در اين مطالعه هزينه‌هاي سلامت براساس برابري قدرت خريد بيان شدند. براي تحليل داده‌ها از نرم‌افزار STATA نسخه 14 استفاده شد. يافته‌ها منطقه آفريقا و كشورهاي كم‌درآمد داراي بالاترين ميزان مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون و منطقه اروپا و كشورهاي با درآمد بالا داراي بالاترين ميزان شيوع سندرم داون بودند. براساس داده‌هاي موجود، شيوع سندرم داون و مرگ‌ومير ناشي از آن در ايران در سال ۲۰۱۹ به ترتيب 29/31 و 0/34 در 100 هزار نفر جمعيت بود كه در مقايسه با كشورهاي با درآمد بالا داراي شيوع كمتر و ميزان مرگ‌ومير بيشتري بود. روند 20 ساله شيوع سندرم داون در ايران در مقايسه با كشورهاي با درآمد بالا از سال 2000 تا 2019 همواره كمتر بوده و در مقابل، ميزان مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون در مقايسه با كشورهاي با درآمد بالا در طول سال‌هاي مورد بررسي همواره بيشتر بوده است. تحليل رگرسيون خطي نشان داد سرانه هزينه‌هاي دولتي (0/385=P 0/001، β) و خصوصي سلامت (0/354=P=0/02, β) مهم‌ترين پيش‌بيني‌كننده شيوع سندرم داون و 2 متغير تعداد پرستار و ماما (0/607=P=0/014,β ) و تعداد پزشك متخصص ( 0/420=P=0/025, β) مهم‌ترين تعيين‌كننده‌هاي مرگ‌ومير ناشي از سندرم داون در نظام‌هاي سلامت جهان بودند.  نتيجه‌گيري نتايج مطالعه حاضر نشان داد بالا بودن ميزان تأمين مالي در نظام‌هاي سلامت مي‌تواند نقش مهمي در افزايش شيوع سندرم داون در كشورها داشته باشد. در مقابل، توليد منابع (پرستار و پزشك متخصص) مي‌تواند به‌طور معني‌داري مرگ‌ومير‌هاي ناشي از سندرم داون را در يك نظام سلامت پيش‌بيني كند. سازمان‌هاي بين‌المللي و دولت‌ها بايستي امكان بهره‌مندي عادلانه گروه‌هاي آسيب‌پذير از خدمات سلامت را در كشورهاي كم‌درآمد پايش كنند و اقدامات مورد نياز را در جهت افزايش كيفيت زندگي اين افراد در دستور كار خود قرار دهند. همچنين سياست‌گذاران سلامت در ايران مي‌توانند ازطريق اصلاح و بهبود پوشش‌هاي بيمه‌اي و توزيع عادلانه منابع، گام مهمي در جهت افزايش اميد به زندگي افراد مبتلا به سندرم داون بردارند.