نقش زمان و نسبت آن با رويكرد درزماني و هم‌زماني در مكتب نگارگري شيراز

مكتب نگارگري شيراز، برخوردار از نگاره‌هاي متمايزي در دوره‌هاي آل‌اينجو، آل‌مظفر و تيموري است كه زبان بصري آن، از حيث استمرار و زمينه‌هاي تجربه‌شناختي، در بياني متفاوت از ساير مكاتب هنري به‌لحاظ اهميتِ نقش زمان‌، شايستۀ بررسي است. بر اين اساس، رويكردهاي هم‌زماني و درزماني روش‌هايي هستند كه امكان بررسي متني تصويري چون نگاره را در مقطعي خاص يا در لايه‌هاي متوالي زمان فراهم مي‌كنند. به‌عبارت ديگر، رويكرد هم‌زماني، عناصر تصويري را كه هم‌زمان در مناسبت با ساير اجزاء و عناصر، در يك نگاره به‌ كار رفته‌اند، تحليل مي‌كند و رويكرد درزماني عناصر را در قالب متني كه بخشي از يك نظام تاريخي به حساب مي‌‌آيند، بررسي مي‌كند. اين پژوهش با هدف بررسي نقش زمان در نگاره‌هاي مكتب نگارگري شيراز و در نسبت با دو رويكرد هم‌زماني و درزماني به‌دنبال پاسخ اين پرسش است كه مفهوم‌سازي زمان و بازنمود آن در يك اثر نگارگري، بر چه اقسامي استوار بوده و چگونه رويكردهاي هم‌زماني و درزماني به‌ترتيب در جهت به نظم‌‌درآوردن نظام زبان تصويري نگاره‌ها و تبيين سير تكامل تاريخي آنها تفسير مي‌شود. نتايج حاصل از پژوهش كه به روش توصيفي‌تحليلي و در راستاي مطالعۀ منابع مكتوب كتابخانه‌اي صورت گرفته است، حاكي از آن است كه نقش زمان در نگارگري مكتب شيراز، نه‌تنها بر انواع زمان‌هاي خطي، كيفي، زباني، روايي و مكاني استوار است، بلكه در نسبت با رويكردهاي هم‌زماني و درزماني، به‌ترتيب بر مؤلفه‌هاي موقعيت‌نمايي، بعدنمايي و جهت‌نمايي در گسترۀ رخدادها و احوالات فرهنگي، اجتماعي نيز تبيين‌پذير است.