بازنمايي مرگ و سوگواري در كتاب‌هاي تصويري براي كودكان (نمونۀ موردي: كتاب اردك، مرگ و گل لاله و كتاب مرگ بالاي درخت سيب)

كتاب‌هاي تصويري براي كودكان طيف گسترده‌اي از مضامين متنوع را در برمي‌گيرد كه يكي از آنها آشناكردن و ارائۀ شيوه‌هاي مواجهه آنان با مفاهيم دشوار زندگي، چون مفهوم مرگ و از دست‌دادن نزديكان است. مرگ واقعيتي است كه بيشتر انسان‌ها، بزرگ و كوچك، تجربه مي‌كنند و اين پيشامد، انسان را با شرايطي جديد از زندگي روبه‌رو مي‌كند كه بر كودكان به‌صورت واضح تأثير مي‌نهد. خواندن كتاب‌هايي پيرامون چگونگي مواجهه با رويدادهاي غم‌بار زندگي به ‌كودكان كمك مي‌كند تا پس از رويارويي با اين تراژدي، به درك عميق آن نائل آيند و پس از گذر از بحران و پذيرش آن، به زندگي عادي بازگردند. همگامي متن و تصوير در كتاب‌هاي تصويري كه هر كدام به طريقي موضوع را بيان مي‌كنند و در نهايت در قالب يك كل يكپارچه به‌عنوان كتاب تصويري در اختيار مخاطب قرار مي‌گيرند، مي‌تواند راه‌ مؤثري باشد كه به مخاطبان كودك در برون‌رفت از اين تنگنا كمك كند. نويسنده در اين پژوهش كتاب‌هاي تصويري با مفهوم مرگ چاپ‌شده در ايران را بررسي مي‌كند و به اين پرسش پاسخ مي‌دهد كه كتاب‌هاي تصويري داستاني از چه شيوه‌هايي براي انتقال مفهوم مرگ به كودكان استفاده مي‌كنند. نتيجۀ اين پژوهش حاكي از آن است كه همراهي داستان و تصوير در كنار يكديگر و گاه پيشي‌گرفتن هر يك از ديگري، براي بيان اين مفهوم در قالب داستان‌هاي ساده و سرراست و با بهره‌گيري از اسطوره و نماد، براي گروه‌هاي سني (ب) و (ج) مؤثر است و باعث پذيرش مفهوم مرگ براي كودكان مي‌شود. شخصيت اصلي در كتاب‌هاي بررسي‌شده، حيوانات، به‌مثابۀ تمثيلي از انسان، هستند. بسياري از كودكان حيوان خانگي دارند يا در زندگي خود با حيوانات و شايد مرگ آنها مواجه شده‌اند؛ بدين ترتيب حيوانات در ذهن كودك جايگزين انسان‌ها و افراد پيرامونشان مي‌شوند. فضاسازي‌هاي خلوت با بيشترين تأكيد بر شخصيت اصلي، يعني شخصيت سوگوار يا شخصيت درگير با مرگ است كه نشان‌دهندۀ تنهايي فرد متوفي و بازماندگان است. در هر دو كتاب مرگ به‌جاي مقابلۀ مستقيم با شخصيت اصلي، به‌مثابۀ دوستي آرام و صبور شخصيت را همراهي مي‌كند تا جايي كه زمان هم‌سفري سوژه با مرگ فرارسد، آنگاه درمي‌يابيم كه ناميرايي چه عواقبي مي‌تواند در پي داشته باشد. قصه‌ها و تصاوير آنها مخاطب را همراه مي‌كنند تا او را به مرحلۀ پذيرش و غلبه بر اين ترس برسانند.