كاربست آينده‌پژوهي در توسعه گردشگري شهري به روش تحليل ساختاري و سناريونويسي (مطالعه موردي: شهر خوي)

امروزه گردشگري به عنوان يكي از مؤلفه‌هاي كليدي، نقش ويژه‌اي در توسعه جوامع و كشورها ايفا مي‌كند. در اين ميان، گردشگري شهري به عنوان يكي از بخش‌هاي مهم صنعت گردشگري، جايگاه ويژه‌اي در زمينه بهبود توسعه اقتصادي و فرهنگي شهرها يافته و به يكي از مهم‌ترين صنايع ارزآور و درآمدزا تبديل شده است، اما توسعه اين صنعت در شهرها با چالش‌ها و مشكلاتي رو به رو است؛ اين امر نيازمند يك برنامه‌ريزي نوين و يكپارچه براي استفاده از فرصت‌ها و مواجهه با چالش‌هاي پيش رو است. آينده‌پژوهي مي‌تواند در برنامه‌ريزي براي توسعه گردشگري شهري و ترسيم آينده مطلوب گردشگري قدم بسيار مؤثري بردارد و با ارائه راهكارهاي مناسب، از بروز چالش‌ها و تحقق آينده نامطلوب جلوگيري كند. اين پژوهش نيز در راستاي اين هدف گام برداشته است. در پژوهش حاضر با استفاده از تكنيك دلفي تعداد 36 عامل به عنوان عوامل اوليه تأثيرگذار بر روند آينده توسعه گردشگري شهري خوي شناسايي شدند، سپس روش تحليل ساختاري با بهره‌گيري از نرم‌افزار ميك مك براي استخراج عوامل كليدي به كار گرفته شد كه در نتيجه، 12 عامل به عنوان عوامل كليدي انتخاب شدند. در ادامه، براي هر كدام از عوامل كليدي وضعيت‌هاي محتمل تعريف شد، در مرحله بعد، براي سنجش تأثيرگذاري وقوع وضعيت‌هاي هر يك از عوامل بر وقوع يا عدم وقوع وضعيت‌هاي عوامل ديگر، ماتريسي به ابعاد 33×33 طراحي و در اختيار خبرگان قرار گرفت، در نهايت براي تدوين سناريوهاي محتمل و شناسايي سناريوهاي مطلوب، داده‌هاي اين ماتريس وارد نرم‌افزار سناريوويزارد شدند. نرم‌افزار سناريوويزارد نيز با انجام تحليل‌هاي مورد نياز، 1406 سناريوي ضعيف، 4 سناريوي قوي و 13 سناريوي باوركردني را گزارش داد. بررسي سناريوهاي باوركردني حاكي از سيطره نسبي وضعيت‌هاي ايستا، بحراني و نامطلوب بر وضعيت‌هاي مطلوب و ايدئال است. به غير از سناريوي اول كه داراي ويژگي‌هاي مطلوب و رو به پيشرفت است، بقيه سناريوها آينده مطلوبي را براي توسعه گردشگري خوي در ذهن متبادر نمي‌كنند.