تحليل تعليق خدمت نطام وظيفه و ماندگاري در دانشگاه (مورد مطالعه دانشجويان دانشگاه تهران)

خدمت نظام وظيفه دغدغه‌اي است كه در سطح فردي براي جوانان و حتي خانواده‌هاي آنها اهميت قابل توجهي دارد؛ به اين سبب مطالعات متعددي به جنبه‌هاي مختلف خدمت نظام وظيفه پرداخته‌اند. پرسش اصلي اين مقاله اين است كه آيا دانشجوياني كه در مقطع تحصيلات تكميلي داراي معافيت تحصيلي هستند براي تعليق خدمت سربازي دوره تحصيل خود را طولاني تر كرده و به تعبيري ماندگاري بيشتري را در دانشگاه تجربه مي كنند؟ در پاسخ به اين پرسش فهم آرايه‌هاي ذهني پسران داراي معافيت تحصيلي مقاطع تحصيلات تكميلي دانشگاه تهران در خصوص مسئلة ماندگاري در دانشگاه مورد بررسي قرار گرفته است. بر همين اساس، با بهره‌گيري از روش‌شناسي كيو و با اخذ 48 گزاره از تالار گفتمان مرتبط با موضوع و گردآوري داده از 119 مشاركت‌كننده از جامعة آماري پسران تحصيلات تكميلي دانشگاه تهران، پژوهش اجرايي شد. تحليل نظرات مشاركت‌كنندگان با استفاده از تكنيك تحليل عاملي، 8 عامل نهايي را مشخص ساخت. هر يك از اين 8 ذهنيت ناظر بر درك خاصي از پديدة ماندگاري در دانشگاه در ارتباط با تعليق خدمت نظام وظيفه هستند كه مورد بررسي عميق قرار گرفته اند. كفة ترازو از منظر كمي به سمت «تعليق‌كنندگان» سنگيني مي‌كند. اين گروه از عامل‌ها هر كدام به نحوي از انحاء تلاش مي‌كنند تا از طريق ماندگاري در نظام آموزش عالي خدمت را به حالت تعليق در بياورند. گروه ديگر عامل‌ها (دانشگاهيان بيزار از خدمت و مهارت‌آموزان خدمت‌گريز)، علاقة خود به دانشگاه را نشان دادند اما همچنان در بيزاري از سربازي با گروه اول توافق نظر دارند. در اين ميان عامل «دانشگاهيان آماده‌به‌خدمت» عاملي متمايز است كه نشان‌دهندة گرايش نسبي به هر دو محيط است و عامل «عافيت‌طلبان» نيز رويكردي منفعت‌طلب را نسبت به هر دو محيط نشان مي‌دهد. آرايه‌هاي ذهني به دست آمده در اين بررسي نشان مي دهد كه سياست‌هاي خدمت وظيفه در ايران براي دانشجويان اثر فراگير نداشته و عده‌اي تلاش مي‌كنند تا از مسير‌هاي ممكن انجام آن را به تعليق در بياورند.