رويكردها، روش ها و اصول طراحي سامانه هاي اجتماعي -فني؛ يك مطالعه ي مروري با رويكرد انتقادي

رويكرد سامانه‌هاي اجتماعي-فني با عدم موفقيت سامانه‌هاي فن پايه و با انقلاب اقدام‌پژوهي در دنيا مطرح شد. هدف از طرح نظريه اجتماعي- فني تاكيد بر يكپارچگي مولفه‌ي انساني در كنار ساختار سازماني، زيرساخت فني و كاركردها در طراحي يك سامانه بود. اما در معدود مقالات و منابع فارسي كه كوشيده‌اند ادبيات نظري حوزه‌ي سامانه‌هاي اجتماعي-فني را در گستره‌ي زبان فارسي وسعت ببخشند، قيد اشتباه فني‌- اجتماعي در نوشتار و بكارگيري متداول آن به نظر ناشي از نوعي كم‌توجهي به مولفه اساسي اين رويكرد يعني بعد انساني در قياس با بعد فني در طراحي سامانه‌ها است. بر اين اساس در اين مقاله با روش اسنادي و با تكيه بر روش مرور نظام‌مند و با انتخاب هدفمند مقالات پراستناد در حوزه‌ي سامانه‌هاي اجتماعي فني تلاش شده‌است تا ضمن بررسي مروري رويكردها، روش‌ها و اصول طراحي و توسعه‌ي سامانه‌هاي اجتماعي - فني، وجوه طراحي سامانه‌هاي اجتماعي فني بطور عميق مورد مطالعه قرار گرفته و با رويكرد انتقادي بصورت نظام مند بحث شود.اين پژوهش از حيث روش‌شناسي، داده‌ها و نتايج بدست آمده يك پژوهش كيفي است. يافته هاي پژوهش مويد چهار مولفه‌ي اساسي انساني، ساختاري، فني و كاركردي و حاكي از فقدان توجه به اثرات ارزش‌ها و فرهنگ در طراحي سامانه‌هاي اجتماعي-فني ‌است.