جهاني‌شدن و هويت ملّي ايراني: فراتحليلي از پژوهش‌هاي پيشين در ايران

در زمينهٔ تأثير جهاني‌شدن بر تضعيف يا تقويت هويت ملّي ايراني، مطالعات متعددي در داخل كشور صورت گرفته است و نويسندگانِ هر يك از اين تحقيقات متناسب با شاخۀ علمي خود به تفسير و تبيين اين روابط پرداخته‌اند و يافته‌هاي برخي از آن‌ها جهاني‌شدن را عاملي تقويت‌كننده و برخي ديگر عاملي تضعيف‌كننده بيان نموده‌ است. پژوهش حاضر نيز با اتخاذ رويكردي جديد در حوزۀ روش و بهره‌گيري از فراتحليل، درصدد است يافته‌هاي مطالعات مستقل و مشابه در اين زمينه را تركيب كند و درنتيجه تحليلي وراي تحليل‌هاي صورت گرفته، ارائه دهد. درواقع، هدف اين پژوهش، فراتحليل پژوهش‌هاي انجام‌شده درزمينهٔ تأثير جهاني‌شدن بر هويت ملّي ايراني است تا از اين طريق تصويري جديد و مشخص از وضع فعلي پژوهش‌ها و كاستي‌هاي اين حوزه به دست آيد. جامعه آماري پژوهش، تحقيقات صورت گرفته درزمينهٔ تأثير جهاني‌شدن بر هويت ملّي است كه از طريق جستجو در پايگاه اطلاعات علمي مگيران، پرتال جامع علوم انساني، پايگاه مجلات تخصصي نورمگز، پايگاه مركز اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي و ايرانداك به دست آمده‌اند. از بين تحقيقات صورت‌گرفته، پس از پالايش اوليه، 17 مورد با توجه به معيارهاي فراتحليل به‌عنوان نمونه برگزيده شدند. يافته‌ها در دو بخش مرور نظام‌مند و محاسبۀ اندازۀ اثر با استفاده از نرم‌افزار جامع فراتحليل (CMA2) ارائه شده‌اند. مهم‌ترين نكات ضعف پژوهش‌هاي اين حوزه عبارت‌اند از: استفادۀ كم از پرسشنامه‌هاي استاندارد، استفاده از مؤلفه‌هاي متعدد و گاه بي‌ربط براي اندازه‌گيري متغير جهاني‌شدن و حتي هويت ملّي، نبود چهارچوب نظري مشخص، كم‌توجهي به اعتبار و پايايي ابزار پژوهش در اكثر تحقيقات، مبهم و غيركاربردي بودن پيشنهاد‌هاي ارائه‌شده در بخش نتيجه‌گيري پژوهش‌ها. همچنين، محاسبۀ اندازۀ اثر بيانگر آن است كه جهاني‌شدن بر هويت ملّي 0/47- تأثير معناداري دارد.