ارائه مدل حساسيت به فرسايش بادي با بهره‌گيري از روش ارزيابي چند معياره در پناهگاه حيات وحش هامون

پديده فرسايش بادي و توفان‌هاي گرد و غباري يكي از مهمترين مخاطره هاي اقليمي فراگير است كه خسارت ‌هاي فراواني را بر بخش‌هاي مختلف از جمله محيط ‌زيست و سلامت انسان‌ها وارد مي‌كند. تالاب بين المللي هامون در شرق ايران و در مصب رودخانه هيرمند قرارگرفته است كه با وقوع خشكسالي‌هاي شديد سه دهۀ اخير، بستر آن به كانون برداشت گردوخاك تبديل شده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسي حساسيت فرسايش بادي در بخش ايراني تالاب هامون به عنوان پناهگاه حيات وحش است. براي اين منظور، با انجام مرور منابع و بررسي نظر خبرگان، تعداد 15 معيار مؤثر بر فرسايش بادي تعيين و با بهره ‌گيري از روش AHP، وزن‌دهي شد. بررسي وزن‌ها نشان داد تاج پوشش گياهي با 0.13 بيشترين وزن را دارد. با بهره‌گيري از تصاوير ماهواره‌اي آبان ۱۴۰۰، شاخص گياهي SAVI به عنوان نمايه‌اي از مقدار تاج پوشش گياهي سطح زمين تهيه شد. براي تهيۀ نقشه معيارهاي ويژگي ‌هاي خاك، از ۱۳۵ نقطه از خاك سطحي نمونه ‌برداري انجام و نمونه‌ها به آزمايشگاه منتقل شد. بعد از تعيين مقادير عددي معيارهاي مورد نظر در هر نمونه، نقشه معيارها با بهره‌گيري از روش IWD تهيه شد. معيارها به روش فازي استاندارد شد و سپس با اعمال وزن‌ها به روش تركيب خطي وزن ‌دار با يكديگر تركيب و مدل فرسايش‌پذيري بادي خاك، تهيه و به پنج طبقه فرسايش‌پذيري طبقه‌ بندي شد. براي بررسي صحت مدل، در 40 محل، با استقرار دستگاه تونل باد قابل حمل، سرعت آستانۀ فرسايش بادي اندازه گيري و اعداد به‌ دست آمده مطابق با طبقه‌ هاي فرسايش‌پذيري به پنج طبقه، دسته‌ بندي و با طبقۀ متناظر فرسايش‌پذيري محل استقرار تونل باد مقايسه شد. صحت كلي به‌ دست آمده 81% نشان دهندۀ توانايي اين روش در تهيه مدل فرسايش بادي خاك است.