مروري بر روابط مؤلفه‌هاي هيدرولوژيك بيلان آب در ارزيابي تلفات بارندگي

در مناطق خشك و نيمه‌خشك سهم قابل‌توجهي از بارندگي هرگز به نهرها يا آب‌هاي زيرزميني نمي‌رسد كه اين بخش به نام تلفات بارندگي شناخته مي‌شود و مي‌تواند در ميزان جريان رودخانه‌اي يا تغذيه آب‌هاي زيرزميني نقش تعيين‌كننده‌اي داشته باشد. تلفات بارندگي در بسياري از مدل‌هاي هيدرولوژيكي به‌عنوان يكي از اجزاي اساسي پيش‌بيني مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در اين مطالعه مؤلفه‌هاي تلفات هيدرولوژيكي برگاب، ذخيره چالابي، تبخيرتعرق، نفوذ و رطوبت خاك مرور شده و همچنين مشخصات مؤلفه‌هاي مذكور، مفاهيم كلي، مطالعات انجام‌شده و همچنين مقايسه روش‌هاي مفيد محاسباتي اين اجزاء تلفات هيدرولوژيكي، بيان‌شده‌اند. بررسي مطالعات نشان مي‌دهد كه با توجه به ماهيت پيچيده و تصادفي فرآيند بارندگي و عوامل متعدد مؤثر بر آن، هنوز از تلفات بارندگي درك جامعي نشده و در بسياري از شبيه‌سازي‌ها به ساده‌سازي سامانه‌ها از طريق لحاظ نمودن نفوذ به‌عنوان تابع تلفات، بسنده شده است. در نتيجه، غالباً در كاربردهاي عملي از مقادير ثابتي براي تلفات در مدل‌سازي بارندگي استفاده مي‌كنند كه به لحاظ در نظر نگرفتن تغييرات زماني و مكاني تلفات، منجر به برآورد نادرستي از كميت رواناب مي‌شود. بنابراين اولاً توجه به قالب زمان و مكان در مدل‌هاي تلفات بارندگي موجود و حتي مفاهيم آن توصيه مي‌شود، ثانياً بايد توجه بيشتري به روابط بين اجزاء شود، زيرا مثلاً در مقياس زماني روزانه ممكن است يك مؤلفه نظير تبخير تعرق اهميت كمتري نسبت به بازه‌هاي زماني درازمدت پيدا كند يا در يك حوضه آبخيز شهري به علت دست‌كاري انساني، فرآيندهاي تلفات مشابه حوضه‌هاي طبيعي نباشد.