بررسي هم‌گرايي قيمت مسكن در شهرهاي ايران (رويكرد پانل پوياي فضايي)

مسكن ازنظر اقتصادي يك كالا با ويژگي‌هاي خاصي است كه آن را از ساير كالاها متمايز و تحليل بازار آن (عرضه و تقاضا) را پيچيده مي‌كند. نوسانات قيمت مسكن تأثير بسيار مهمي بر اقتصاد ملي و منطقه‌اي دارد. نوسانات به‌طور بالقوه ممكن است بر مهاجرت و تحرك سرمايه ميان مناطق اثرگذار باشند. بررسي ارتباط تعادلي بلندمدت بين قيمت‌هاي مسكن در همه مناطق كشور مي‌تواند به اين پرسش پاسخ دهد كه آيا قيمت‌هاي مسكن همه مناطق هم‌گرا خواهند بود؟ اين پژوهش به بررسي هم‌گرايي قيمت مسكن از روش‌هاي اقتصادسنجي فضايي و داده‌هاي پانل پويا در بين شهرهاي ايران مي‌پردازد. براي اين منظور قيمت مسكن 31 شهر ايران از سال 1379-1397 موردبررسي قرار مي‌گيرد. اين مطالعه مبتني بر اين نظريه است كه به‌واسطه مهاجرت، تبديل دارايي و آربيتراژ فضايي، شوك‌هاي قيمت مسكن در يك منطقه مي‌تواند اثر موجي بر ديگر مناطق داشته باشد. اگر اين فرضيه قابل‌قبول باشد، بايد نسبت‌هاي قيمت نسبي مناطق باثبات باشد. اگرچه در كوتاه‌مدت ممكن است اختلافي وجود داشته باشد ولي در بلندمدت بايد هم‌گرا باشد. بنابراين، وقتي يك شوك قيمت مسكن به يكي از شهرهاي ايران وارد مي‌شود با‌توجه‌به اثر موجي اين شوك در قيمت مسكن ديگر شهرها اثر مي‌گذارد و نهايتاً قيمت مسكن تمام شهرها در بلندمدت هم‌گرا مي‌شوند. در چنين حالتي با‌توجه‌به اينكه سياست‌هاي برنامه‌ريزي منطقه‌اي آثار بلندمدت يكساني براي همه مناطق دارد، سياست‌گذاران اقتصاد كلان نمي‌توانند به‌طور مستقل قيمت‌هاي مسكن يك منطقه را كنترل نمايند. بااين‌حال سياست‌هاي برنامه‌ريزي هنوز بر مسير كوتاه‌مدت قيمت‌ها مؤثر است. نتايج نشان مي‌دهد هم‌گرايي قيمت مسكن بين شهرهاي ايران وجود دارد و همچنين آثار فضايي در هم‌گرايي قيمت مسكن شهرها تأثيرگذار است و نتيجه فرضيه اثر موجي را در هم‌گرايي قيمت مسكن مناطق تأييد مي‌كند. در چنين حالتي سياست‌هاي برنامه‌ريزي منطقه‌اي آثار بلندمدت يكساني برايهمه مناطق خواهد داشت.