ارزيابي آسيب‌پذيري كالبدي مساكن خانوارهاي روستايي در برابر سيل؛ مطالعه موردي: شهرستان درگز

ايران چهارمين كشور سيل‌خيز جهان ازنظر آسيب‌پذيري در مواجهه با سيل است و استان خراسان رضوي هم كه در شمال شرق ايران واقع شده است در خطر نسبي بالاي سيل قرار دارد و سالانه شاهد وارد آمدن خسارات ناشي از سيل در اين استان هستيم. به‌طوري‌كه اين استان در تعداد حوادث سيل، رتبه اول و در خسارت‌ها رتبه سوم و در تلفات جاني رتبه ششم را در كشور دارا است، لذا سيل سالانه موجبات وارد آمدن خسارات فراواني به روستائيان به‌ويژه در بخش مسكوني مي‌گردد. پژوهش حاضر آسيب‌پذيري كالبدي مساكن خانوارهاي روستايي شهرستان درگز در مواجهه با سيل را موردبررسي قرار مي‌دهد. روش تحقيق، در اين پژوهش توصيفي تحليلي و مبتني بر پيمايش ميداني است. سازه آسيب‌پذيري مسكن در 6 مؤلفه جسم، محتوا، روبنا، زيربنا، فضاي معيشتي، تأسيسات و تجهيزات به كمك 18 شاخص در طيف ليكرت كمي شده است. پايايي پرسش‌نامه محقق‌ساخته نيز با استفاده از ضريب آلفاي كرونباخ 0.96 و مطلوب ارزيابي گرديد. در اين مطالعه، از ميان تمام روستاهاي درگير سيل، در سطح شهرستان، تعداد 9 روستا كه از بيشترين آسيب‌پذيري در مواجهه با سيل در سطح شهرستان درگز برخوردار بودند به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. به‌طور مجموع اين روستاها داراي 1514 واحد مسكوني هستند كه به كمك فرمول كوكران 225 واحد از ميانشان به‌عنوان نمونه تعيين گرديد. در انتها بعد از بررسي‌ها، نتايج نشان داد از ميان مؤلفه‌هاي موردبررسي، ميانگين آسيب‌پذيري زيربنا يا فونداسيون با عدد 2.55، بيشتر از ساير مؤلفه‌ها است. اگرچه ميزان آسيب‌پذيري كالبدي مساكن خانوارهاي روستايي شهرستان درگز در مواجهه با سيل با ميانگين 2.16 كمتر از ميانه نظري و در حد كم تا متوسط ارزيابي شده است، اما ميزان خسارت واردشده به 38 خانوار موردبررسي، بالاي 50 درصد است كه رقم پاييني نيست. ﺑـﺎﺗﻮﺟـﻪ‌ﺑـﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺎﻣﻞ از ﺧﻄﺮ ﺳﻴﻼب امكان‌پذير نيست، زﻳـﺴﺘﻦ در ﻛﻨـﺎر ﺳـﻴﻼب و اﻋﻤـﺎل سياست‌هاي مناسب براي كاهش آسيب‌پذيري مسكن اﻣﺮي ﺿﺮوري اﺳﺖ.