تحليل و بررسي ديدگاه روزبهان بقلي در عشق عفيف

در انديشه صوفيان، عشق يكي از مهمترين مباحث عرفاني محسوب‌مي‌شود. عرفا برمبناي حديث قدسي «كنت كنزاً مخفياً فأحببت أن أعرف فخلقت الخلق لكي أعرف» اساس آفرينش را عشق و محبت حق مي‌دانند. با توجه به معناي عشق، اين اصطلاح در طول تاريخ تصوف مناقشه‌برانگيز بوده است. در قرون اوليه ابتدا عشق را در مورد امور جسماني و مادي به‌كارمي‌بردند ولي با گسترش انديشه‌هاي عرفان و ظهور عرفاي بزرگي چون رابعه عدويه و غزالي و روزبهان بقلي اين عشق جنبه لاهوتي مي-يابد. اين جنبه لاهوتي عشق، سبب ظهور عشق عفيف در عرفان شده‌است. عشق عفيف به فرايند تحقق اين عشق لاهوتي در دو محور عشق عذري و عشق روزبهان بقلي مي‌پردازد. هرچند عشق عذري و عشق روزبهان تحقق عشق الهي را ترسيم‌مي‌كنند اما انديشه خاصي كه روزبهان بقلي درباره عشق عفيف بيان‌مي‌كند جلوه‌ي ويژه‌اي به آن مي‌بخشد. روزبهان بقلي برخلاف قائلين عشق عذري، كه عشق عفيف را انتقال عشق انساني به الهي مي‌دانند از تحول عشق سخن‌مي‌گويد. در اين نوشتار سعي بر آنست تا عشق عفيف در دو ديدگاه عشق عذري و روزبهان بقلي بررسي و به تفاوت‌هاي چشمگير آن‌ها پرداخته‌شود.