تفسير بافت بينامتني تصوّف و عرفان جامي در بهارستان بر اساس نظريۀ فركلاف

عبدالرحمان جامي شاعر و نويسندۀ نام‌آور قرن نهم هجري است كه درواقع خاتم‌الشعراي بزرگ پارسي گو و پس از عهد حافظ، بزرگ‌ترين شاعر شمرده شده است. جامي شاعري صوفي مسلكي است كه اصطلاحات صوفيه را در شعر و نثر خود به كاربرده و در بهارستان، نمونه‌هاي افكار عرفاني خوب و فراوان از او يافت مي‌شود. جامي اين افكار را بيشتر در ضمن داستان‌هاي كوتاه بيان كرده است. جامي در سراسر بهارستان، هدف و غرض اصلي خود را به‌عنوان يك معلم اخلاق و عرفان ازيادنمي‌برد و به خوانندگان عرفان و اخلاق مي‌آموزد و در خلال حكايات، عقايد عرفاني خود را بيان كرده و در موارد مختلف، غيرمستقيم به تعليم پرداخته است. جامي همچون بسياري از عرفا هدف اصلي از طي مراحل تربيتي عرفاني يا سير منازل سلوك را كه از توبه آغاز و به فنا پايان مي‌يابد، وصول به ذات حق دانسته كه غايت هر عارفي است. نويسنده در اين پژوهش به شيوۀ توصيفي- تحليلي و روش كتابخانه‌اي درصدد آن است تا به بررسي بافت بينامتني تصوّف و عرفان جامي در بهارستان بپردازد و به اين پرسش پاسخ دهد كه جامي در بهارستان چگونه از مضامين عرفاني براي بيان مقاصد تعليمي و اخلاقي خود بهره برده است؟ با بررسي بهارستان در خصوص انديشه‌هاي عرفاني جامي اين نتيجه حاصل مي‌شود كه جامي به عرفان ايراني و نظريات شيوخ خراسان دل‌بستگي نشان داده و از مضامين گستردۀ عرفاني در ضمن حكايات براي ارشاد و راهنمايي و همچنين تعليم ديگران استفاده كرده است.