تحليل ريسك‌هاي پروژه‌هاي زيربنايي آب و فاضلاب مبتني بر رويكرد مشاركت عمومي-خصوصي (3P) با تلفيق تكنيك‌هاي دلفي فازي (FD)، FMEA و ارزيابي مصنوعي فازي (FSE)

در سال‌هاي اخير استفاده از رويكرد مشاركت عمومي- خصوصي (3P) جهت اجراي پروژه‌هاي زيربنايي بسيار مورد توجه قرار گرفته است. شناسايي و تحليل ريسك در اين پروژه‌ها همواره يكي از چالش‌هاي اصلي اين رويكرد بوده است. هدف مقاله حاضر تعيين سطوح مختلف ريسك در پروژه‌هاي پروژه‌هاي 3P آب و فاضلاب كشور ايران با استفاده از مطالعات كتابخانه‌اي و پيمايش ميداني است. با به‌كارگيري يك پروتكل سه فازه و توسعه يك روش تلفيقي تحليل ريسك، ضمن شناسايي و تفكيك ريسك‌ها، به ارزيابي سطوح مختلف ريسك در اين پروژه‌ها پرداخته شد. در فاز اول، 49 عامل ريسك شناسايي و در 6 گروه اصلي شامل ريسك‌هاي فني(R1)، اقتصادي(R2)، سياسي(R3)، قوانين(R4)، محيطي(R5) و مديريتي(R6) تفكيك گرديد. در فاز دوم جهت استخراج ريسك‌هاي بحراني‌تر، به تحليل و غربالگري ريسك‌ها با تركيب تكنيك‌هاي دلفي فازي(FD) و آناليز خطا و آثار آن(FMEA) با بهره‌گيري از نظرات خبرگان پرداخته شد. براساس نتايج، 23 عامل فرعي ريسك با مقدار RPNNormalized بيشتر از 0.5 به‌عنوان ريسك‌هاي بحراني معرفي شدند. در فاز سوم با روش ارزيابي مصنوعي فازي(FSE) در تركيب با روش FMEA، سطوح مختلف كل ريسك‌ها(ORL) تعيين شد. براساس نتايج گروه‌هاي ريسك R2، R1، R3،R4 ، R6 و R5 به‌ترتيب با ORL برابر 7.468، 7.262، 7.132، 6.992، 6.815 و 6.670 به‌عنوان بحراني‌ترين گروه‌هاي ريسك در پروژه‌هاي 3P آب و فاضلاب شناسايي شدند. ريسك‌هاي تخصيص منابع مالي و تعهدات سرمايه‌گذار(R2-6)، عدم شفافيت مسائل اجرايي و تغيير در مشخصات طرح(R1-1)، مشكلات فرآيند نظام دولتي در انعقاد قرارداد(R3-5)، طولاني شدن زمان اخذ مجوزها و تمديد آنها(R4-6)، مديريت، كنترل و بهره‌برداري منسجم از منابع آب(R6-8) و تغييرات آب‌وهوايي و الگوي بارندگي(R5-2) در هر يك از گروه‌هاي فوق به‌عنوان مهمترين عامل ريسك بحراني تعيين گرديد. درنهايت مقدار ORL پروژه‌هاي 3P آب و فاضلاب در كشور برابر با 7.077 تعيين شد كه اين موضوع بيانگر سطح ريسك كل زياد اين پروژه‌ها مي‌باشد.