حكايت ماهوي يا وجودي

براساس اصالت وجود و اعتباري بودن ماهيت، از يك‌سو ماهيت، انتزاع ذهن از تعين هستي اشياء خارجي بوده و برگرفته از سقف وجودهاي خارجي است. و از سوي ديگر بين انديشمندان اختلاف است كه آيا ماهيت تحقق خارجي دارد ـ اگرچه به‌نحو تبعيت از وجود باشد نه به‌نحو اصالت ـ يا هيچ نحو تحققي ندارد؟ بنا بر نظر برخي از انديشمندان، ماهيت هيچ نحو تحقق خارجي نداشته و تنها در ذهن موجود است. موطن خارج نيز تنها موطن وجود است، ولي ماهيت به‌نحو حقيقت بر وجود خارجي صادق بوده و حاكي از آن است، نه به‌نحو مجاز. لذا خودبه‌خود اين سؤال مطرح مي‌شود كه چگونه چيزي كه هيچ نحو تحققي در خارج ندارد و فقط ذهني است، حاكي از خارج است؛ زيرا دو چيز هستند كه بي‌ارتباط با هم بوده و هر يك موطن جدايي از ديگري دارد (نه اين، آن است و نه آن، اين) و اين مستلزم حكايت بدون محكي است كه محال است. در اين مقاله سعي مي‌شود مسأله با روش تبيين و تحليل مورد بررسي قرار گيرد. نتيجه بحث نيز اين است كه مطابقت بين ذهن و خارج، تطابق ماهوي نيست، بلكه مطابقت وجودي است. يعني حكايت بين دو وجود تحقق دارد. اما نه از قبيل حكايت وجود خاص با وجود خاص ديگر، بلكه مطابقت بين وجود برتر و وجود فروتر.