رابطۀ روحانيت با حكومت در عصر پهلوي: از گفتمان سنت‌گرا و محافظه‌كار تا گفتمان اسلام سياسيِ انقلابي

مقاله حاضر به موضوع برآمدن و هژمونيك شدن گفتمان اسلام سياسي در رقابت با گفتمان هاي رقيب خود يعني مشروطه، گفتمان مذهبي سنتي و پهلويسم پرداخته است. به همين منظور از منظري تاريخي – تحليلي به زمينه ها، محتوا و علل هژمونيك شدن گفتمان اسلام سياسي طي سال‌هاي  پس از مشروطه تا پيروزي انقلاب اسلامي پرداخته است. از رهگذر اين بررسي همچنين تلاش شده است تا روايتي از رابطۀ روحانيت شيعه و حكومت در عصر پهلوي پرداخته و تحولات درون گفتماني روحانيت شيعي را نيز بررسي نماييم. مقاله حاضر با كاربست روش تحليل گفتماني، روند هژمونيك شدن اسلام سياسي را مورد مداقه قرار داده است. بر پايه اين بررسي تاريخي – گفتماني اسلام سياسي با بهره گيري از زمينه هاي تاريخي تضاد بين دولت و ملت، نارسايي گفتمان هاي رقيب و راديكال شدن و در نتيجه بي قرار شدن گفتمان حاكم از يك سو و با بهره گيري از رهبري كاريزماتيك امام خميني و خلق فضاي استعاري چترگونه ي انقلاب كه همه خرده گفتمانها و جريانات سياسي آمال خود را در آن عيني شده مي يافتند؛ موفق به هژمونيك شدن و استقرار نظام سياسي ج. ا. ايران براساس ايده ها و آموزه هاي شيعي گرديد.