تحليل روانشناختي غفلت و اهمالكاري از ديدگاه مولوي و نظريۀ رفتاردرماني عقلاني-هيجاني آلبرت اليس

زمينه و هدف: مثنوي معنوي در آموزه هاي ارزشمند خود به شيوۀ تمثيل، با بيان حكايات و نكات اخلاقي همواره انسان را از نگرشهاي غيرمنطقي، غيرعقلاني و بيهوده كه زمينه ساز اعمال ناپسند ميباشند، برحذر ميدارد تا هنگام بروز رنجها و ناگواريها مناسبترين راهكار را انتخاب نمايد. آلبرت اليس روان‌شناس معروف نيز در نظريۀ رفتاردرماني عقلاني-هيجاني خود به دوازده باور غيرمنطقي و غيرعقلاني در ذهن اشاره دارد كه اعتقاد به آنها موجب اضطراب و آشفتگيهاي روحي افراد ميشود. يكي از اين نظريه ‌ها در مورد اهمالكاري ميباشد و در پي آن است كه چرا انسان تصميمات خود را به تأخير مي‌اندازد؟ اهمالكاري تمايل به اجتناب از فعاليتها و واگذار كردنِ انجام آنها به آينده تعريف شده است. در اين مقاله ضمن بررسي موضوع غفلت از ديدگاه عرفاني مولوي بعنوان يكي از عوامل رنجهاي بشر و همچنين اهمالكاري كه معادل روان‌شناسي اين مبحث ميباشد، از ميان مصداقهاي شيوۀ درماني اليس در مثنوي، يك حكايت بعنوان نمونه مورد بررسي و مطابقت قرار گرفته است. روش مطالعه: اين پژوهش براساس شيوه تحليلي-توصيفي و فيش‌برداري از منابع مختلف بويژه مثنوي انجام شده است. يافته ها: در باب اهمالكاري مولانا و اليس بر اين باورند كه تأخير در انجام كارها و واگذار كردن آنها به فردا و آينده بتدريج بصورت عادت ناپسند درآمده و ترك آن بسيار دشوار خواهد بود و موجب ازدست رفتن فرصتهاي عمر و عدم بهره ‌مندي از مواهب زندگي خواهد شد. نتيجه گيري: مولانا از قرنها پيش و اليس هر كدام به شيوۀ خاص خود تلاش نموده اند تا انسان قدر زمان و فرصتها را قبل از آنكه دير شود، بداند و بتواند باورهاي منفي و بيهوده را در ذهن خود تغيير دهد تا گرفتار خطاهاي شناختي و رفتاري نشود و به تعادل روحي و آرامش برسد.