بررسي سبك شناسي اشعار «تأثير تبريزي»

زمينه و هدف: سبك‌شناسي بعنوان دانشي زباني و ادبي ميكوشد برجستگيهاي اثر ادبي را، خصوصاً آثاري را كه كمتر مورد توجه قرار گرفته اند، ازطريق يافتن پربسامدترين ويژگيهاي سبكي كه باعث تمايز يك اثر ادبي از ديگر آثار ميشود شناسايي و تبيين كند. اين پژوهش ميكوشد با بررسي اشعار يكي از شاعران گمنام سبك هندي به نام تأثير تبريزي، ويژگيهاي سبكي اشعار وي را در سطوح زباني، ادبي و فكري بررسي كند. روش مطالعه: روش پژوهش، توصيفي ‌ـ تحليلي و از نظر گردآوري اطلاعات، كتابخانه اي است. يافته ها: ميرزامحسن تبريزي (۱۰۶۰ ه. ق-۱۱۲۹ ه. ق) متخلص به «تأثير» از سخنوران شيعي ايران در عهد صفوي است. خاندان او تبريزي‌الاصل بودند و شاه عباس صفوي (م ۱۰۳۸ ه. ق) اجداد وي را از تبريز كوچانيد و در اصفهان مسكن داد و ميرزامحسن در اين شهر بدنيا آمد. وي با شاه سليمان صفوي (م ۱۰۷۸ ه. ق) و شاه سلطان حسين (م ۱۱۴۰ ه. ق) معاصر بود و مدتي نيز حكومت يزد را بعهده داشت. تأثير به سال ۱۱۲۹ ه. ق در اصفهان درگذشت و همانجا دفن شد. قالب اصلي اشعار او غزل است و در ديوانش قصيده، مثنوي و رباعي نيز ديده ميشود. نتيجه گيري: تركيبات جديد و لغات عاميانه از ويژگيهاي زباني غزليات تأثير تبريزي هستند. از ميان اوزان عروضي، بيشترين توجه شاعر به دو بحر رمل و هزج است. از نظر موسيقي كناري نيز بيشتر به اشعار مردف توجه دارد و غالباً از نوع فعل و اسم است. رديف طولاني نيز بسامد قابل توجهي در غزلياتش دارد. توجه به بيان در اشعار تأثير درجهت ساختن معاني ريز و مضامين بكر است و انواع تشبيه، تمثيل (اسلوب معادله)، كنايه، استعاره و مجاز در ديوان او با بسامد زياد وجود دارد. تأثير از آرايه هاي تلميح و متناقض‌نما نيز بسيار استفاده كرده و در كنار آنها از صنايعي چون جناس، ايهام و ايهام تناسب غافل نيست. ويژگي اصلي شعر او ، نازك خيالي و خيال بندي است و موضوعات عشق، غمگرايي و پند و حكمت، سطح فكري اشعار او را تشكيل ميدهد.