نقد و طبقه بندي آراي منتقدان شعر و انديشۀ شاملو

زمينه و هدف: آثار و انديشه هاي شاملو، بعنوان شاعري نوپرداز و صاحب سبك و قالب در ادب فارسي معاصر، گسترۀ نسبتاً وسيعي را به خود اختصاص داده است و آشنايي با نقدهاي صورت گرفته بر شعر و انديشۀ ايشان، به علاقه مندان و اهالي نقد و پژوهش كمك ميكند با بينش فراختر و نگرش اصوليتري در عرصۀ نقد گام بردارند. در اين جستار مقالات دو دهۀ اخير با موضوع نقد و تحليل شعر و انديشۀ شاملو كه در مجلات علمي- پژوهشي بچاپ رسيده اند و نيز كتب شاخصي كه به نقد و تحليل شعر و انديشۀ شاملو پرداخته اند، بررسي و طبقه بندي شده است. اين طبقه بندي معلوم ميكند كه شعر شاملو از چه منظرهايي قابليت پژوهش دارد و از چه نظرهايي مجهول مانده و مورد غفلت واقع شده است. جستار حاضر سعي كرده به اين پرسش ، پاسخ دهد كه بيشترين رويكرد منتقدان دو دهۀ اخير به كداميك از انواع نقد بوده است و علت فراواني يا كمي انواع نقد صورت گرفته بر شعر و انديشۀ شاملو چيست؟ روش مطالعه: براي اين منظور تعداد شصت وچهار مقالۀ علمي و پژوهشي چاپ شده در مجلات معتبر در دهه هاي هشتاد و نود و تعداد سي وهفت كتاب شاخص در حوزۀ نقد اشعار شاملو با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و گردآوري اطلاعات بصورت كتابخانه اي بررسي شده است. يافته ها: در حوزۀ مقالات، ميزان نقدهاي دهۀ نود دوبرابر نقدهاي صورت گرفته در دهۀ هشتاد است. از تعداد بيست ويك مقالۀ دهۀ هشتاد، هشت مقاله نقد بلاغي، چهار مقاله نقد واساختي و بقيۀ مقالات نقدهاي اسطوره گرا، روانكاوانه و فمنيستي بوده است. در دهۀ نود، چهل وسه مقالۀ علمي پژوهشي به نقد شعر و انديشۀ شاملو پرداخته اند كه بيشترين ميزان را بترتيب نقد تطبيقي، بلاغي، ساختگرا و خواننده محور بخود اختصاص داده است. در حوزۀ كتابهاي انتقادي نيز بيشترين رويكردهاي نقد كه مورداستقبال صاحبنظران و محققان اين حوزه قرار گرفته است عبارتند از: نقد تلفيقي (بسامد 27%)، نقد جامعه شناسي (بسامد 32-24%)، نقد ساختگرا (بسامد 92-18%)، نقد زيبايي شناسي (بسامد 22-16%). نتيجه گيري: بسامد نقد تطبيقي، بلاغي، ساختارگرا و واساختي در نقدهاي دو دهۀ اخير نشان ميدهد كه منتقدان مطابق جديدترين رويكردهاي نقد در جهان و بر اساس نگاه تازۀ دنياي نقد پيش ميروند. از طرفي جنبه هاي مدرن در شعر شاملو زياد است و رتوريك شعر او غربي و نو است و با نظريه هاي ادبي نوين انطباق بيشتري دارد و سبب گرايش تصاعدي منتقدان به شعر ايشان شده است.