تحليل ساختاري تصوير در غزليات خواجوي كرماني

زمينه و هدف: تصوير يكي از مهمترين اركان توليد هنري در ادبيات است. تحليل تصويرپردازي شاعر به شناخت سبك هنري و نظام فكري وي مينجامد. در اين پژوهش تلاش شده است ساختار تصويرپردازي خواجوي كرماني بررسي شود؛ در همين راستا با نگاهي به محور عمودي و افقي در غزليات ديوان خواجوي كرماني، مطالعات صورت گرفته است. در تحليل بسامد و توضيح فراواني انواع تصوير، به جزئيات سبك هنري و فكري شاعر كه به يك كل منسجم تصويري در محور عمودي و افقي تصاوير منجر شده است، پرداخته ميشود. روش مطالعه: اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي و روش گردآوري اطلاعات كتابخانه اي انجام شده است. يافته ها: تصوير در ديوان خواجوي كرماني عنصري قوي براي بيان مضامين گوناگون بويژه مضامين عاشقانه و عارفانه است. بيشترين ابزاري كه شاعر بوسيلۀ آنها به تصويرسازي در غزليات پرداخته است، صنايع بياني شامل تشبيه، استعاره و كنايه و صنايع بديعي شامل تلميح، تضاد، پارادوكس، و ايهام است و درصدر آنها تشبيه قرار دارد. بسامد بالاي كاربرد اين ابزار در تصويرپردازي بدليل امكان ايجاد تصورات و تجسم ابعاد چندگانۀ مفاهيم عاشقانه و عارفانه است. نتيجه گيري: در محور افقي تصاوير شعري خواجو بيشتر از مصاديق عيني استفاده شده است و گاه نيز تصاوير با بكارگيري مفاهيم انتزاعي ساخته و پرداخته شده است. خواجوي كرماني از معدود شاعران سبك عراقي است كه محور عمودي شعرش بسيار قوي است. در برخي غزليات خواجو، وابستگي عاطفي و انديشگي شاعر باعث بازگشت و تصويرگري مجدد از يك ‌‌شيء، واژه يا موتيف ميگردد. گاه نيز در شعر او با تزاحم تصاوير مواجه ميشويم كه البته موجب ثقل معني نگشته است. اين امر هم در محور افقي و هم عمودي رخ داده و بار بلاغي شعر او را دوچندان ساخته است.