تبيين ابعاد و علايق ژئوپليتيكي حضور ايران در شاخ آفريقا

شاخ آفريقا عنوان منطقه‌اي در شرق قارۀ آفريقا است كه در مجاورت فضاهاي دريايي خليج عدن، تنگۀ باب‌المندب و درياي سرخ قرار دارد و به‌صورت زبانه‌اي به داخل خليج عدن پيش آمده است. اين منطقه از ديرباز ارزش و اهميت ژئوپليتيك، ژئواستراتژيك و ژئواكونوميك داشته است و به‌دليل داشتن اين ارزش‌ها، بازيگران منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي همواره در تلاش براي حضور و فعاليت در آن بوده‌اند. در چند سال گذشته، ايران با وجود كاهش يا قطع روابط با كشورهاي شاخ آفريقا و به‌تبع كاهش فعاليت‌ها، همواره يكي از كشورهاي حاضر در اين منطقه به‌ويژه در فضاهاي دريايي آن بوده است. از اين‌رو ضرورت دارد دلايل مسئله از منظر ژئوپليتيك بررسي و تحليل شود. در اين پژوهش با روش توصيفي‌تحليلي و رويكرد استنباطي و تحليل محتوا و با بهره‌گيري از منابع كتابخانه‌اي به تبيين ژئوپليتيكي دلايل حضور ايران در شاخ آفريقا و فضاهاي آبي و ساحلي اين منطقه مي‌پردازيم. اين پرسش مطرح است كه در چارچوب مفاهيم ژئوپليتيك، مهم‌ترين ضرورت‌ها براي حضور و فعاليت ايران در شاخ آفريقا كدامند؟ نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه مهم‌ترين دلايل ژئوپليتيكي براي حضور و فعاليت ايران را مي‌توان تأمين امنيت تردد دريايي، حضور بازيگران رقيب و خنثي‌سازي برخي اقدامات خصمانه، ظرفيت‌هاي ژئواكونوميك شاخ آفريقا، و موضوع حوزۀ نفوذ و قلمروسازي دانست.