پهنه‌بندي pH آب‌هاي زيرزميني و تعيين مناطق حساس براي رشد مركبات و برنج در مازندران

استان مازندران يكي از مهم‌ترين مناطق در زمينه‌ي توليد برنج و مركبات در ايران است كه بخشي از باغ‌ها و مزارع كشاورزي آن با آب‌هاي زيرزميني آبياري مي‌شوند. با توجه به اين امر كه pH آب آبياري تأثير مهمي در عملكرد محصولات كشاورزي دارد، در اين تحقيق، pH آب‌هاي زيرزميني 300 حلقه چاه مربوط به شركت آب منطقه اي استان مازندران، به صورت مكاني و زماني در نوار ساحلي استان مازندران به مساحت 8252 كيلومترمربع از ابتداي سال 1391 تا پايان سال 1399، با استفاده از نرم افزار ArcGIS 10.7.1 با روش كريجينگ معمولي (OK) براساس ميانگين pH در دوره‌ها ي شش ماهه پهنه بندي شد. براي شناسايي مناطق با خطرپذيري بيشتر از روش كريجينگ شاخص (IK) استفاده شد. نتايج نشان داد كه بهترين نيم‌تغييرنما براي پارامتر pH مدل Stable و Exponential است. طبقه‌بندي كلاس‌ها در روش OK براساس حساسيت مركبات و برنج تعريف شد. نتايج نشان داد كه در روش OK، ميانگين درصد مساحت تحت كلاس‌هاي طبقه‌بندي pHهاي 5.8 ، 6.2-5.8، 8-6.2 و 8 به‌ترتيب برابر با صفر، 0.6، 83.5 و 15.9 درصد و در روش IK، ميانگين درصد مساحت تحت كلاس‌هاي طبقه‌بندي با احتمال خطر آسيب‌پذيري 20-0، 40-20، 60-40 و 100-60 درصد به‌ترتيب برابر با 94.9، 4.8، 0.3 و صفر درصد بود. نقشه‌هاي حاصل از روش OK نشان دادند كه در هيچ منطقه‌اي pH آب زيرزميني اسيدي نيست و در كناره‌هاي غربي و شرقي استان شرايط قليايي مشاهده شد. نقشه هاي حاصل از روش IK نشان دادند كه در اكثر مناطق استان مازندران احتمال خطر آسيب‌پذيري براساس pH آب‌هاي زيرزميني براي باغ‌هاي مركبات و مزارع برنج منطقه مورد مطالعه، در محدوده‌ي 20-0 درصد قرار دارد و در بخشي‌هاي بسيار كمي در قسمت هاي شرقي استان احتمال خطر به 40-20 درصد مي‌رسد. با توجه به آسيب‌پذيري مركبات و گياه برنج درpHهاي بالا در آب آبياري، توصيه مي‌شود كه در دو محدوده‌ي غربي و شرقي استان براي رشد بهتر گياه برنج و عدم آسيب‌پذيري محصول به دليل كمبود نيتروژن و فسفر، با انجام تحقيقات مزرعه‌اي كودهاي حاوي عناصر مذكور به مزارع افزوده شود.