ارزيابي اثر تنش‌هاي توأمان آبي و شوري در برآورد عملكرد بيولوژيكي ذرت علوفه‌اي از طريق تبخير و تعرق دوره‌اي

تأثير توأمان كمّيت و كيفيت آب آبياري در شرايط غالب مناطق خشك و نيمه‌خشك از جمله چالش‌هاي مهم بخش كشاورزي در كاهش ميزان تبخير-تعرق گياه و توليد محصول نهايي مي‌باشد. به‌منظور بررسي اثر هم‌زمان سطوح مختلف تنش آبي و شوري بر تبخير و تعرق دوره‌اي و عملكرد تر ذرت علوفه‌اي رقم سينگل كراس 704، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل (32) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در كرت‌هاي به مساحت 9 مترمربع در مزرعه كشاورزي و دام‌پروري علي آباد فشافويه واقع در استان قم در سال 1399 اجرا گرديد. تيمارهاي اعمال شده شامل شوري آب آبياري در سه سطح هدايت الكتريكي 1.8 (S0)، 5.2 (S1) و  dS/m8.6 (S2) كه از طريق اختلاط آب چاه شور منطقه با آب شيرين تهيه و تنش آبي نيز در سه سطح به‌ترتيب شامل 100% (W0)، 75% (W1) و 50% (W2) نياز آبي گياه (كنترل با دستگاه TDR-150) استفاده شد. تبخير و تعرق كل در تيمارهاي مختلف بين 692.7 (W0S0) تا 344.9 (W2S2) ميلي‌متر و عملكرد تر بين 50.4 تا 33.2 تن بر هكتار اندازه‌گيري شد. نتايج اين پژوهش نشان داد كه بيش‌ترين ميزان تبخير و تعرق دوره‌اي در تمامي تيمار‌ها در مراحل توسعه و مياني صورت گرفته است. به‌طوري‌كه ميزان تبخير و تعرق نسبي در مراحل توسعه، مياني و پاياني رشد به‌ترتيب بين تيمار شاهد و بقيه تيمار‌ها 100-45%، 100-49% و 100-44% برآورد شد. ميزان عملكرد نسبي تر نيز در تيمارهاي W0S0 تا W2S2 بين 100 تا 66 درصد محاسبه گرديد. همچنين نتايج نشان داد كه بيش‌ترين كاهش درصد عملكرد بين گروه‌ تيماري W2 (تيمار‌هاي W2S0، W2S1 و W2S2) برابر با 13.6 درصد و سپس گروه تيماري W0 (تيمار‌هاي W0S0، W0S1 و W0S2) برابر با 12 درصد و كم‌ترين آن بين گروه‌ تيماري W1 (تيمار‌هاي W1S0، W1S1 و W1S2) به ميزان 3 درصد به‌دست آمد. نتايج مدل‌سازي عملكرد نسبي محصول بر اساس مقدار تبخير و تعرق نسبي ذرت در مراحل مختلف رشدي و در شرايط تيمارهاي مختلف تنش‌هاي آبي و شوري حاكي از مناسب بودن مدل‌ جمع‌پذير سينگ با ارزيابي‌هاي آماري EF، R2 و RMSE  به‌ترتيب 0.361، 0.891 و 0.065 و ضرب‌پذير رائو با آناليز‌هاي ذكر شده 3.171-، 0.914 و 0.165 بوده و مدل‌ مينهاس نا‌مناسب در اين برآورد تشخيص داده شد. بنابراين مدل‌هاي انتخابي با برآورد مناسب عملكرد نسبت به آب مصرفي علاوه بر تأمين نياز آبي گياه موجب كاهش حجم آب آبياري و هدر رفت آن و استفاده بهينه از منابع آبي كشور مي‌گردد.