مروري بر روش‌هاي مختلف زدودن ماده رنگزاي ديسپرس از سطح الياف پلي‌استر رنگرزي‌شده

رنگرزي الياف پلي‌استر عموماً با موادرنگزاي ديسپرس صورت مي‌گيرد، وجود مواد رنگزاي سطحي از مشكلات اين رنگرزي است كه سبب كاهش ثبات مرطوب، سايشي و تصعيدي اين الياف رنگرزي شده به‌ويژه در عمق‌هاي رنگرزي بالا مي‌گردد. لذا حذف موادرنگزاي سطحي در اين رنگرزي‌ها ضروري است. فرآيندي كه به‌طورمعمول براي حذف اين موادرنگزاي سطحي انجام مي‌شود، شستشوي احيايي است كه در آن از دي تيونيت سديم به‌عنوان احياكننده‌ و از هيدروكسيد سديم‌‌ به‌عنوان قليا استفاده مي‌شود. اين عمليات در زدودن اليگومرهاي سطحي و نيز ساير مواد شيميايي همراه الياف رنگرزي‌شده مانند حامل نيز نقش دارد. متأسفانه اين فرآيند آلاينده محيط‌زيست است و همچنين مشتقات حاصل از مواد كاربردي در آن، براي انسان مضر هستند و مسائل فناورانه و اقتصادي با اين فرآيند همراه است. در سال‌هاي اخير، تحقيقات متعددي براي زدودن موادرنگزاي ديسپرس سطحي با روش‌هاي جايگزين كه داراي عملكردي مناسب اما با آلايندگي كمتر باشند، صورت پذيرفته است. ازجمله اين روش‌هاي جايگزين مي‌توان به استفاده از موادفعال‌سطحي، استفاده از آنزيم‌ها، استفاده از عوامل احيايي متفاوت، شستشوهاي اكسيدي، روش كاتاليزور نوري، استفاده از پلاسما، روش الكتروشيميايي و نيز استفاده از موادرنگزاي ديسپرس خاص سنتزشده كه به سادگي زدوده مي‌شوند، اشاره كرد. هر يك از اين فرآيندهاي جايگزين، داراي مزايا و معايبي هستند و استفاده از آن‌ها نيازمندي‌هاي ويژه دارد. در مقاله حاضر، فرآيندهاي مختلف زدودن موادرنگزاي سطحي ديسپرس از الياف پلي استر رنگرزي‌شده بررسي و مقايسه مي‌شوند.