بررسي روايي مكانمندي خدا از ديدگاه اماميه و سلفيه

اين پژوهش با هدف تبيين مسئله «مكانمندي خدا» و با بررسي روايات اماميه و سلفيان درباره اين موضوع، در پي يافتن پاسخ اين پرسش است كه: روايات سلفيان در اين باب، چه چيزي را ثابت مي‌كند و ائمه اهل‌ بيت (ع) در تقابل با آنها چه واكنشي داشته‌اند؟ اين نوشتار با استفاده از رويكرد توصيفي با تبيين و تحليل روايات و ديدگاه‌هاي علماي سلفي و تطبيق آن با روايات امامان شيعه به اين نتايج رسيده است كه ماحصل رواياتي كه سلفيان پذيرفته‌اند، «مكانمند»‌بودن خدا را ثابت مي‌كند و در نهايت سر از تجسيم و تشيبه درمي‌آورد؛ اما ائمه اهل ‌بيت (ع) همواره اين روايات را نقد كرده و مردود دانسته‌اند. هرچند رواياتي نيز در منابع شيعه يافت مي‌شود كه سلفيان از آنها براي تأييد ديدگاه خود استفاده كرده‌اند؛ اما يا از نظر سندي ضعيف‌اند يا از نظر دلالي مستمسك مطمئني براي سلفيان به شمار نمي‌روند، زيرا با توجه به مبناي امامان شيعه در لزوم تأويل نصوص، همه آنها همانند آيات صفات خبري، به معاني مجازي، استعاره‌اي و كنايي حمل مي‌شوند. در نتيجه اين ملاك سنجش را نيز به ما مي‌دهد كه هر روايتي در منابع اماميه كه موافق ديدگاه سلفي‌ها در باب مكانمندي خدا باشد، اعتبار ندارد و نمي‌تواند مؤيد ديدگاه سلفيان باشد.