بررسي احاديث «سه‌هفت‌سال» از منظر فقه تربيتي

در شماري از روايات اسلامي از سه دوره رشد و تربيت كودك و نوجوان سخن گفته شده است و حسب اطلاع، اين احاديث به‌صورت مفصل و روشمند موردبررسي حديثي و فقهي قرار نگرفته است. نوشتار حاضر درصدد است احاديث «سه هفت‌سال» را مبتني بر روش‌شناسي اجتهادي و با رويكرد فقه تربيتي بررسي نمايد. براي اين منظور در ابتدا احاديث گردآوري و تك‌تك موردبررسي دقيق سندي و رجالي قرار گرفت و در ادامه مباحث دلالي در سه محور حكم (واجب و مستحب)، متعلق حكم (كودك و نوجوان) و موضوع حكم (تجويزات تربيتي) مطرح شد. در بحث حكم از مباحث بنياديني چون مولوي يا إرشادي بودن اين روايات و نيز إخباري يا إنشايي بودن آنان و نيز حكم مستَنبط آن بحث شد و اين نتيجه حاصل شد كه اين روايات داراي مولويّت است و مي‌تواند حاوي تجويز تربيتي شرعي باشد. در محور دوم معناي كودك در اين روايات به‌مثابه متعلق حكم موردبررسي قرار گرفت. و در محور سوم موضوع حكم و تكاليف و تجويزات تربيتي مربوط به هر مرحله به تفصيل موردبررسي و نسبت‌سنجي قرار گرفت و براساس روايات فوق چنين نتيجه‌گيري شد: 1. آزاد نهادن كودك و ايجاد شرايط بازي وي در هفت‌سال اول استحباب دارد؛ 2. ملازمت و همراهي با كودك و آموزش قرآن در هفت‌سال دوم مستحب است؛ 3. آموزش و پرورش ارزش‌هاي ديني و تاكيد بر تربيت خانوادگي در هفت‌سال سوم، داراي استحباب است.