ديدگاه ابن‌سينا در باب پيوستگي ميان سعادت ناشي از ادراكات با احوال مغز انسان

ابن‌سينا در ايراد مباحث مربوط به سعادت ناشي از ادراك انسان بر نقش محوري «ادراك» تأكيد دارد. از نظر او ادراكات انسان اعم از حسي، خيالي و عقلي، سعادت متناسب با خود را به دنبال دارد. از آنجا كه وضعيت مغزي تأثير مستقيمي بر نحوه ادراك انسان دارد، سعادت مذكور با واسطه به وضعيت مغزي نيز مرتبط مي‌شود. در نوشتار حاضر با روش توصيفي- تحليلي، تأثير سلامت مغز بر ادراك و به تبع، تأثيرپذيري سعادت از آن مورد بررسي و تحليل قرار مي گيرد. مطابق يافته‌هاي اين جستار وضعيت‌هاي نابهنجار مغزي در سه مورد اختلالات سرشتي، سوء مزاج و بيماري‌هاي مغزي، موجب اختلال در فرآيند طبيعي ادراك مي‌شود. اين اختلال باعث مي‌شود كمال قواي مختلف و در نتيجه سعادت حاصل از آن ناحيه، از جمله سعادت حاصل از ناحيه قوه عاقله- كه برترين نوع سعادت به شمار مي‌رود- مختل گردد. با ملاحظه رابطه ميان وضعيت مغزي كه غالباً خارج از حيطه اراده و اختيار فرد است و تلاش نوع انسان براي رسيدن به سعادت ناشي از ادراكات، اين پرسش مطرح مي‌شود كه سعادت افرادي كه دچار نابهنجاري‌هاي مغزي هستند، چگونه تحقق مي‌يابد؟ با تأمل در آثار ابن‌سينا مي‌توان دو پاسخ به اين پرسش ارائه داد كه پاسخ اول، پاسخي تجربي و ناظر به امكان تعديل مغز در حيات دنيوي است و پاسخ دوم، پاسخي فلسفي است كه با توجه به نظريه اكتساب نوعي كمال نفس پس از مرگ، كيفيت رسيدن اين افراد به سعادت ادراكي تبيين مي شود.