استعاره هاي جهتي محيط - محاط در نظام فلسفي ملاصدرا

در چارچوب نظريۀ استعاره هاي مفهومي، فهم مفاهيم انتزاعي به واسطۀ استعاره هاي مفهومي ممكن مي شود. برخي از اين استعاره هاي مفهومي، از جهات جغرافيايي براي توصيف امور انتزاعي بهره مي برند. يكي از جهات مطرح در رابطۀ دو جسم در عالم طبيعت، جهت محيط – محاط است. در جهت مذكور، مرزهاي خارجي جسم محاط منطبق بر مرزهاي داخلي جسم محيط است. جهت ياد شده، در زبان متعارف روزمرّه و همچنين در نظام هاي فلسفي براي توصيف و تبيين مفاهيم انتزاعي نيز مورد استفاده قرار گرفته است. ملاصدرا با پذيرش معناي تحت اللفظي اين جهت در طبيعيات، به شكل گسترد هاي براي توصيف و تبيين مفاهيم فلسفي در متافيزيك از اين جهت نيز كمك گرفته است. با فرض پذيرش نظريۀ استعاره هاي مفهومي، بهره گيري از جهت محيط – محاط براي توصيف مفاهيم انتزاعي به واسطۀ استعاره هاي مفهومي امكانپذير شده است. استعاره هاي مفهومي مرتبط با اين جهت در فلسفه ملاصدرا عبارتند از استعاره «علم تام داشتن به مثابه احاطه داشتن»، «علم فعلي داشتن به مثابه احاطه داشتن»، «عليت تام به مثابه احاطه داشتن»، «اصالت داشتن به مثابه احاطه داشتن»، «اتصاف حداكثري به يك صفت به مثابه احاطه شدن» و « اعمال قدرت و اراده تام به مثابه احاطه داشتن». جهت حاوي – محوي نيز هر چند در نگاه اوليه مترادف و معادل جهت محيط – محاط است اما به طور كلي كاركردهاي استعاري متفاوتي يافته است. استعاره هاي مفهومي «علم به مثابه حاوي» و «زمان به مثابه حاوي» در فلسفه ملاصدرا به چشم مي خورد.