تحليل عناصر واژگاني ترجمان‌الاشواق ابن عربي بر مبناي رويكرد زبان‌شناسي زيست‌‌محيطي

زبان‌شناسي زيست‌محيطي از رويكردهاي نوين در پژوهش‌هاي زبان‌شناختي است كه از دريچه‌اي جديد به مطالعه دربارۀ ارتباط بين زبان و محيط طبيعي- اجتماعيِ گويشوران آن مي‌پردازد. به‌عقيدۀ زبان‌شناسان زيست‌محيطي، محيط جغرافيايي و شرايط اقليمي موجب تنوعات زباني و به تبع آن، تفاوت‌هاي فكري و فرهنگي در يك محيط مي‌شود. ترجمان‌الاشواق سرودۀ محي‌الدين ابن عربي، از انديشمندان و عارفان برجستۀ عرفان اسلامي، است كه ترسيم‌كنندۀ احساسات عاشقانۀ وي نسبت به نَظام، دختر شيخ مكين‌الدين، در سال‌هاي اقامت شاعر در مكه است. ابن عربي در اين اثر، براي بيان حالات خويش و وصف ويژگي‌هاي معشوقش، از زباني بهره مي‌گيرد كه داراي يك‌سري همبسته‌هاي معنايي متناسب با محيط مكه و شرايط زيست كاربران آن محيط است. ازمنظر زبان‌شناختي، اين اثر تصويرگر يك جامعۀ زباني و شبكۀ واژگاني ويژه است كه مي‌تواند معرّف گفتمان خاص زيست‌بوم شاعر و معشوق او باشد. در پژوهش حاضر، با روشي توصيفي‌ـ تحليلي و با رويكرد زبان‌شناسي زيست‌محيطي، اين دايرۀ واژگاني را براساس مؤلفه‌ها و شاخصه‌هاي جامعۀ زيستي، فكري و فرهنگي ابن عربي دسته‌بندي و تحليل مي‌كنيم. ازجمله نتايج اين پژوهش، همبستگي محيط طبيعي با زبان و بالتبع فرهنگ و نحوۀ بينش و جهان‌بيني ابن عربي به‌عنوان يكي از كاربران آن محيط است.