فرا تحليل پژوهش‌هاي ايراني درزمينۀ تأثير زوج‌درماني و خانواده‌درماني در كاهش طلاق زوجين در آستانه طلاق طي سال‌هاي 1389-98

طلاق و تعارض زناشويي يكي از عوامل برجسته در بروز بسياري از رفتارهاي مخرب در خانواده و جامعه است. هدف اين فرا تحليل آشكار ساختن تراز تأثير رويكردهاي زوج‌درماني و خانواده‌درماني (درمان‌هاي موج سوم، رويكردهاي پست‌مدرن، رويكردهاي منظومه‌اي، شناختي رفتاري، طرح‌واره درماني، زوج‌درماني گاتمن، روابط شي و ايماگوتراپي) روي كاهش طلاق زوجين در آستانه طلاق بود. اين پژوهش با به‌كارگيري روش فرا تحليل با يكپارچه كردن نتايج پژوهش‌ها گوناگون، اندازه اثر رويكردهاي زوج‌درماني و خانواده‌درماني بر روي كاهش طلاق را مشخص مي‌كند. 19 پژوهش كه ازلحاظ روش‌شناختي شايستگي بررسي داشتند و در داخل جمهوري اسلامي ايران  طي سال‌هاي 89 تا 98 ه. ش انجام‌شده بودند انتخاب شدند و فرا تحليل بر روي آن‌ها انجام شد. منابع جستجوي داده‌ها پايگاه اطلاعات علمي (SID) ، پايگاه مجلات تخصصي نور (Noormags)  ، بانك اطلاعات نشريات ايران (Magiran)، پرتال جامع علوم انساني (ensani.ir) و  پايگاه استنادي علوم جهان اسلام(ISC) بود. تجزيه‌وتحليل داده‌ها و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم‌افزار  CMA2 و شاخص  g هجز انجام شد. يافته‌هاي اين فرا تحليل نشان داد كه تراز اندازه اثر زوج‌درماني و خانواده‌درماني بر زوجين در آستانه طلاق براي اثرات ثابت (0.73) و اثرات تصادفي (0.34) است. بررسي ناهمگني اثرات با استفاده از آزمون كيو كوكران (Cochran’s Q) نشان داد مجذور I برابر با 96.63 و مقدار Q برابر با 2502.47  و معني‌دار است (0.01 p). درنتيجه اندازه‌هاي اثر ناهمگن بوده و براي تحليل تأثيرات بايد مدل تصادفي مدنظر قرار گيرد. لذا مقدار اثر تصادفي كه 0.34 است، به‌عنوان شاخص اندازه تأثير پذيرفته مي‌شود. مطابق جدول كوهن اندازه اثر 0.34 كوچك ارزيابي مي‌شود. يافته‌ها نشان‌دهنده آن است كه تراز موفقيت اثربخشي رويكردهاي زوج‌درماني و خانواده‌درماني روي زوجين در آستانه طلاق مؤثرتر از عدم درمان است ولي نه تااندازه‌اي كه به‌عنوان درمان‌هاي درخور براي زوجين در آستانه طلاق يادكرد. بر اين اساس اندازه اثر به‌دست‌آمده در پژوهش‌هاي صورت گرفته در بازه كوچك قرارگرفته است. درمانگران در فرايند درمان افزون بر رويكردهاي درماني بايد به عوامل مغفول مانده كه در اين مقاله تشريح شده است توجه داشته باشند.